Home > Welzijn

Thema: Welzijn

Wanneer de eerste beren gehouden werden als zogenaamde kasteelberen in het voormalige Bohemië (een vroeger deel van Tsjechië) is niet bekend. Maar we weten wel dat de eerste beren vanaf de tweede helft van de 16e eeuw bij het kasteel van Český Krumlov gehouden werden. De eerste gegevens over het houden van beren in de slotgracht dateren uit 1707, het waren er vier. Van de jaren 1730 tot de jaren 1790 werden er continu beren in de gracht gehouden, hoewel er in de eerste helft van de 19e eeuw geen dier te vinden was. Pas in 1857 haalde Karl zu Schwarzenberg van de familie Orlík een paar beren uit Transsylvanië (Roemenië) voor Johann Adolf II. zu Schwarzenberg. Behalve dat er beren werden geboren in het kasteel van Český Krumlov, werd het aantal dieren op peil gehouden door ze uit dierentuinen te kopen, maar ook door donaties van bekende aristocraten. Vanaf 1887 bleef de slotgracht 20 jaar onbewoond. In 1907 schonk prins Sigmund Schonburg-Waldenburg zu Schwarzenberg twee berinnen genaamd Ruschi en Ajax aan Český Krumlov, meegebracht van het domein van Kasteel Kynžvart. De eerste beer leefde tot 1930, de andere tot 1935. Daarna is de gracht altijd bewoond geweest door beren, tot in het heden.

Oudere vrouwtjesbeer wordt alleen gehouden in een deel van de slotgracht van Český Krumlov

Bear Alert meldingen
Naast beren in de slotgracht van Český Krumlov, werden en worden er ook bij andere kastelen beren in slotgrachten opgesloten. Over de jaren zijn er bij Bears in Mind vele meldingen via Bear Alert binnengekomen, meestal door toeristen die de kastelen bezochten. Rond 2010 werd een poging gedaan om aandacht te vragen voor dit fenomeen, in Tsjechië, maar kwam het niet tot een oplossing. Momenteel (2024) zitten er drie bruine beren in Český Krumlov, een Aziatische zwarte beer bij kasteel Konopiště, een bruine beer bij kasteel Náchod en twee bruine beren bij kasteel Točník. Daarnaast zitten er nog twee bruine beren in het zogenaamde Medvědárium in het stadpark van Beroun.

Aziatische zwarte beer genaamd Jiri loopt rondjes bij het kasteel van Konopiště

Bezoek en werken naar een oplossing
Sinds 2021 hebben we de draad weer opgepakt en zijn we met de lokale Tsjechische partner en onze Duitse collega’s van Stiftung für Bären gaan onderzoeken hoe we dit fenomeen voor eens en altijd kunnen stoppen. Stiftung für Bären is begin 2023 een petitie gestart die in juni 115.000 keer werd ondertekend. Half juni is de coalitie naar Tsjechië afgereisd om de situatie in de verschillende kastelen te bekijken. We hebben gesprekken gevoerd met de lokale partner, met de kasteelbeheerders, een lokale dierenwelzijnsorganisatie en het belangrijkste: met de verantwoordelijke persoon binnen het National Heritage Institute (NPU). Dit instituut valt direct onder het Ministerie van Cultuur en is verantwoordelijk voor het beheer van de Tsjechische monumenten en kastelen (en dus ook de beren!).

Team work, works!

We hadden een succesvolle eerste ontmoeting met de deputy director de heer Pešek, waarbij we onzer organisaties presenteerden, de petitie hebben overhandigd, onze visies deelden en oplossingen hebben aangedragen. Traditie is een belangrijke motivatie in dit verhaal, waarom er nog steeds beren op deze wijze (legaal) gehouden worden in tegenstelling tot de rest van Europa.

VLNR: Rüdiger Schmiedel (St.f.B.), Eva Filipczyková (CZ project leider), Oldřich Pešek (Deputy Director General – NPU), Bernd Nonnenmacher (St.f.B.) en Koen Cuyten (Bears in Mind

Er zal geen snelle oplossing mogelijk zijn, maar we zullen gefaseerd te werk gaan, om deze traditie te beëindigen, ism de verantwoordelijke instituten en autoriteiten. Belangrijk hierin is o.a. het uitvoeren van bezoekers interviews bij de verschillende kastelen, om inzicht te krijgen in de mening en motivatie van bezoekers ten aanzien van de beren. Zowel lokale Tsjechische bezoekers als internationale toeristen. Daarnaast de alternatieve educatieve mogelijkheden in de kastelen uitwerken op de plekken waar nu de beren gehouden worden, icm een speciale website voor bezoekers aan de kasteelberen. Deze zal te bereiken zijn via een QR-code. Hierdoor willen we het publiek laten zien wat beren in gevangenschap werkelijk nodig hebben en hoe de toekomst van deze beren eruit kan zien, met voorbeelden uit de opvangencentra in Duitsland en ons eigen Berenbos. Mogelijk gaan we later dit jaar beer Jiri verplaatsen naar een dierentuin in de UK en aan het einde van dit jaar de eerste twee bruine beren herplaatsen, uit Český Krumlov, naar de berenopvang in Duitsland. Wordt vervolgd!

De afgelopen jaren zijn er relatief veel gerehabiliteerde Bruine beren uitgezet. Weten we echter wel of deze beren zich normaal gedragen in het wild? Of vertonen ze ander gedrag in vergelijking met hun wilde soortgenoten? En in welk opzicht is dit, of kan dit voor problemen zorgen?

In dit project wil een team van Fundacion Oso de Asturias (FOA) in Spanje, samen met experts van ARCTUROS en de IUCN Bear Specialist Group het gedrag beschrijven en vergelijken van uitgezette Europese bruine beren die een rehabilitatieproces in gevangenschap hebben doorgemaakt met onafhankelijke jong-volwassen beren die binnen hun wilde familiegroep zijn opgegroeid. Het team wil met name de dagelijkse activiteiten en bewegingspatronen van de subadulte beren en hun gebruik of vermijding van menselijke / bebouwde gebieden vergelijken. Aan de andere kant wil het team ook aanvullende data evalueren van andere beren, rekeninghoudend met andere populaties bruine beren (bijv. Brits Columbia, Canada) of andere beersoorten (bijv. Amerikaanse- en Aziatische zwarte beren).

De uiteindelijke resultaten van dit onderzoek kunnen van groot belang zijn voor het management van verweesde, gewonde of teruggeplaatste berenwelpen of jonge beren, omdat men meer te weten komt hoe ze zich gedragen na hun vrijlating in het wild.

Met een speciale focus op Bruine beren (Ursus arctos), maar ook andere beersoorten, en in samenwerking met verschillende dierentuinen in het Verenigd Koninkrijk, heeft dit project van de Universiteit van Salford in het Verenigd Koninkrijk tot doel om het probleemoplossend vermogen en het manipuleren van objecten van verschillende soorten carnivoren waaronder beren te testen. Hoewel het project belangrijk is vanuit het oogpunt van het houden van deze soorten in gevangenschap (ex situ) – in termen van verrijking en verbetering van het welzijn van de beren – heeft het ook een grondige theoretische basis.

De uitkomsten van de proeven zullen worden vergeleken met verschillende sociale, ecologische en levenshistorische factoren (geboorte/sterfte/groei/levensverwachting etc), om te onderzoeken of grote hersenen zijn geëvolueerd om vaardigheden te faciliteren binnen een specifiek domein zoals socialiteit (de “social brain”-hypothese) of dat ze zijn geëvolueerd om meer algemene vaardigheden (de “cognitieve buffer” -hypothese) te kunnen verwerken. Door het testen van de ‘sociale hersenen‘ en ‘cognitieve buffer‘-hypothesen, zullen de resultaten van dit project bijdragen aan het bevestigen van de oorsprong van cognitie en het benadrukken van de cognitieve capaciteit van grote carnivoren, met name beersoorten. Voor beren voorzien we positieve bevestiging als gevolg van veranderingen in de perceptie van het publiek, wat we eerder ook zagen bij andere “intelligente” taxa.

Hier is een link naar het wetenschappelijke artikel van Helen Chambers.

Bears in Mind financierde een deel van het onderzoek in 2021-2022.

(c) Header foto van beer met puzzelbox: Kathryn Page

De situatie met betrekking tot beren in gevangenschap in de Oekraïne is ernstig te noemen. In het hele land kunnen wel 400 beren onder slechte omstandigheden worden gehouden, in particulier bezit of in kleine dierentuinen. Het ongereguleerd en illegaal fokken van beren is een groot probleem. De Oekraïense partner van Bears in Mind, Eco-Halych, verzamelt gegevens over beren in gevangenschap om de omvang van het probleem goed in te schatten. Ze beheren al een klein opvangcentrum voor verschillende bruine beren die in 2016 zijn gered, in Halych Nationaal Park. Sinds 2018 is Eco-Halych betrokken bij het beheer van een opvangcentrum voor beren genaamd ‘Arden‘. Bears in Mind heeft geld beschikbaar gesteld om een operatiekamer in het opvangcentrum in te richten, zodat beren die worden binnengebracht gebitscontroles kunnen krijgen of een castratie of andere operatie kunnen ondergaan. Een grote operatietafel, een autoclaaf, operatie lampen, diverse speciale opbergkasten en andere medische apparatuur zijn aangekocht.

Bears in Mind en verschillende andere internationale dierenwelzijnsorganisaties zijn van plan nauwer samen te werken, met het verantwoordelijke ministerie in Oekraïne, om een eind te maken aan het lijden van beren in gevangenschap.

Hopelijk kunnen we na de oorlog met de Russische bezetters de gezamenlijke en dringende taken m.b.t. beren in gevangenschap hervatten!

Beren in Turkije hebben met veel uitdagingen te maken. Hun leefgebied staat voortdurend onder druk, niet alleen door de bevolkingsgroei en de steeds verder uitbreidende infrastructuurprojecten, maar ook door politieke onrust. Onlangs (2010) ontving Karacabey Bear Sanctuary (ook wel Ovakorusu Bear Shelter genoemd) nabij Bursa in Turkije drie berenwelpen uit het oosten van Turkije. De moederbeer was omgekomen bij een bomexplosie. Twee lokale dierenverzorgers zorgen nu voor de beren. De verzorgers tonen een ongelooflijke toewijding voor de kleine welpen, zowel overdag als ‘s nachts. Het is erg belangrijk voor de lokale bevolking om deze toewijding te zien, omdat het hen bewust maakt dat leden van hun eigen gemeenschap hun tijd en inspanningen besteden aan het welzijn van dieren. Uit dezelfde blijk van waardering werd er een traditionele steenoven gebouwd om traditioneel Turks brood te bakken, niet voor mensen maar voor de beren! Bears in Mind financierde de bouw van de steenoven in 2011.

Het doel is om uiteindelijk een educatief bezoekerscentrum te ontwikkelen bij Karacabey Bear Sanctuary, waar mensen alles te weten kunnen komen over beren en de problemen waarmee ze in de regio worden geconfronteerd. Een veterinaire afdeling en een wildlife rehab faciliteit zullen ook deel uitmaken van dit centrum. Dat is dringend nodig, want tot nu toe gebruikten medewerkers van ‘Second Chance’ (de NGO betrokken bij het beheer, met name bestaande uit opgeleide dierenartsen) de tafel in de kleine keuken om beren te opereren. Beren hebben deze medische voorzieningen nodig omdat ze vaak gewond raken door jagers / stropers of in het verkeer, of vanwege gebitsproblemen als gevolg van slechte voeding. Bears in Mind zal Second Chance helpen en advies geven over het houden van beren en educatieve activiteiten waar en wanneer mogelijk!

Op deze pagina wordt de laatste reddingsactie geplaatst.

Beer MILA

Op 1 oktober 2022 reisde het team van Bears in Mind af naar Bosnië Herzegovina om daar de 7-jarige berin MILA uit haar noodlottige situatie te bevrijden! Voor dit transport hadden we weer de hulp van EKIPA ingeroepen, die al eerder beren voor ons uit Oekraïne, Bulgarije en Spanje heeft vervoerd.

MILA heeft haar eerste 6 levensjaren doorgebracht in een klein donker hok bij iemand thuis, verborgen gehouden van de buitenwereld. Pas in 2021 kwamen we haar op het spoor en hebben we samen met de verantwoordelijke autoriteiten in Bosnië Herzegovina gezorgd dat de berin uiteindelijk werd overgeplaatst naar een tijdelijk verblijf in Sarajevo Zoo. Hier zat ze sinds maart 2022 en hebben we extra geld voor voedsel en medische verzorging naar de dierentuin gestuurd om haar voor te bereiden voor de lange reis naar Het Berenbos in Rhenen.

Op maandag 3 oktober begon het team van Bears in Mind en EKIPA al vroeg in de ochtend met de voorbereidingen. De transportkist werd voor het hok geplaatst en gezekerd, waarna we probeerden om haar in de kist te lokken met lekkernijen. Ze was sinds de vorige dag niet meer gevoerd, dus in theorie zou het redelijk snel gedaan moeten zijn. Maar MILA was niet gemakkelijk te vangen, zo bleek. Na een uur proberen werd besloten om haar te verdoven. We hadden immers een strakke deadline die we moesten halen: om 17:00u zou de dienst van de dierenarts aan de Bosnische grens eindigen en we moesten voor die tijd afgetekende documenten van hem verkrijgen om de grens met beer te kunnen passeren. Een strenge controle werd verwacht aan de buitengrens van de EU, dus alles moest op orde zijn.

Eerst probeerden we haar te lokken…
De lokale dierenarts moest er toch aan te pas komen.

Helaas ging het niet zoals gepland. Na vertrek in Sarajevo Zoo moest het team met beer naar het lokale douanekantoor voor het opmaken van diverse andere papieren. Dit duurde vele uren langer dan verwacht. De daaropvolgende ‘race naar de grens’ mocht niet baten, inmiddels was de dienstdoende dierenarts naar huis en niemand kon ons meer helpen. Pas om 8u de volgende ochtend, op Wereld Dierendag, ging het grenskantoor weer open en konden we na een ernstige vertraging van meer dan 13 uur de reis vervolgen.

Aan de andere kant van de grens werden de volgende problemen al snel duidelijk. Door een fout van Sarajevo Zoo in een document, kon de Kroatische douane agent de papieren niet in het systeem zien en de Kroatische grens inspecteur / dierenarts de EU reispapieren niet aftekenen. Het duurde nog eens zeven uur voor we weer op weg konden! MILA was gelukkig al die tijd rustig. De lange weg voor ons, door Kroatië, Slovenië, Oostenrijk, Duitsland en Nederland verliep verder zonder problemen. Vroeg in de ochtend, op woensdag 5 oktober, kwamen we aan in Ouwehands Dierenpark. MILA werd redelijk vlot uitgeladen door het team van berenverzorgers en inspecteerde nieuwsgierig haar nieuwe (tijdelijke) omgeving in de quarantaine van Het Berenbos. MISSIE GESLAAGD!!! MILA zal de komende maand onderzocht worden en in quarantaine moeten verblijven.

Na de succesvolle registratie van legaal en illegaal gehouden beren in gevangenschap in Bosnië en Herzegovina (Pašić and Trbojević, 2018), werken we aan de tweede fase; de ontwikkeling van een opvangcentrum met educatieve functie, het ‘Bear Sanctuary and Educational Center in Bosnia and Herzegovina’ (BSEC B&H). Een uitgebreid plan van aanpak is hiervoor nodig.

Dit plan omvat diverse belangrijke stappen:

  • Steun van de verantwoordelijke ministeries;
  • Toestemming om beren te transporteren van de ene naar de andere entiteit (Servische Republiek en de Bosnische Federatie);
  • Steun van alle jagersverenigingen die met beren te doen hebben;
  • Financiële middelen voor de bouw van het centrum.

Op dit moment is dit plan in ontwikkeling. Zodra er nieuws is, berichten we erover via onze kanalen.

Partner organisatie Free the Bears (FTB) heeft een gloednieuw wildreservaat van 60 hectare ontwikkeld, met als doel de regering van Laos bij te staan een einde te maken aan de berengalindustrie en de illegale handel in bedreigde diersoorten. In het Luang Prabang Wildlife Sanctuary zal o.a. een speciale ‘Cub Nursery‘ en ‘Intensive Care Unit‘ voor verweesde berenwelpen zijn. Bears in Mind heeft FTB financieel geholpen bij de bouw van deze belangrijke faciliteiten. 

Om de capaciteit voor het huisvesten en grootbrengen van geredde berenwelpen te vergroten, heeft FTB een nieuwe Cub Nursery & Intensive Care Unit ontwikkeld in hun bestaande Luang Prabang Wildlife Sanctuary. Dit onderdeel van hun berenopvangcentrum is gebaseerd op de bestaande Cub Nursery in het FTB Cambodian Bear Sanctuary, welke sinds 2013 in gebruik is. Deze nieuwe faciliteit biedt hen de mogelijkheid om nog meer weesberenjongen te ontvangen en groot te brengen op een veilige locatie, weg van bezoekers en op de site die hoogstwaarschijnlijk het levenslange huis van de beren zal zijn.

De nieuwe gebouwen hebben o.a. overnachtingsmogelijkheden voor het personeel, waardoor de nachtelijke voedingen van hele jonge beertjes veel gemakkelijker is geworden. Daarnaast een schone en steriele omgeving voor voedselbereiding en dagelijkse verzorging van welpen. Een luchtbevochtiger die wordt gebruikt voor menselijke baby’s zal worden ingebouwd voor de kleinste welpjes – essentieel in Laos, waar de temperatuur ‘s nachts snel kan dalen. Ten slotte, naarmate de welpen ouder en onafhankelijker worden, zullen op maat gemaakte speelverblijven hen in staat stellen hun bewegingsvaardigheden te ontwikkelen, zonder het risico zichzelf te verwonden.

In 2021 was het IC- en welpenrevalidatiecentrum klaar!

Het doel van dit project was om enkele beren uit de omgeving van Yerevan in beslag te nemen en een nieuw thuis te geven in het grote berenverbrijf van Yerevan Zoo, wat met financiële hulp van Bears in Mind eind 2017 werd afgebouwd.

Vlak voor Kerstmis 2017 is met geld van Bears in Mind een beer bevrijd uit haar kooi bij restaurant Shant, en overgebracht naar het quarantaine verblijf in Yerevan Zoo. Hier zal ze enkele weken verblijven om aan te sterken en er zal vooral gekeken worden naar haar zeer slechte gebit. Inmiddels loopt ze tussen de andere beren van het grote berenverblijf in de dierentuin en gaat het goed met haar.

De tweede beer die in het voorjaar van 2018 gered is, is een 2-3 jarig vrouwtje (zie foto hieronder). Men weet niets van haar oorsprong af, wild of geboren in gevangenschap, maar tot het moment van de redding door FPWC werd ze in een kleine betonnen kooi gehouden naast hotel ‘Golden Hill’ in de noordelijke Armeense stad Gyumri. Ook zij is inmiddels overgebracht naar het quarantaine verblijf in Yerevan Zoo en gelukkig gaat het goed met haar en verkeert ze in een prima gezondheid!

De redding van deze twee beren is mede mogelijk gemaakt door een genereuze donatie door de Stichting Bouwstenen voor Dierenbescherming.

FPWC gebruikt vooral filmbeelden om de enorme biodiversiteit die Armenië en de hele zuidelijke Kaukasus rijk is, onder de aandacht te brengen. De regio is een zogenaamde ‘hotspot’. Dit houdt in dat het gebied tot één van de meest soortenrijke en tevens meest bedreigde op aarde hoort. De lokale bevolking is zich nauwelijks bewust van de enorme rijkdom en houdt zich daarom vrijwel niet bezig met beschermen ervan. FPWC werkt op alle mogelijke manieren aan het creëren van bewustzijn bij de lokale bevolking, van jong tot oud.

Sinds 2011 is FPWC nauw betrokken bij de dierentuin van Yerevan. Een unieke gelegenheid om de rijke natuur van Armenië ook hier naar voren te brengen. Daarnaast is het vooral zaak om de vele verblijven die de dierentuin rijk is, aan te pakken zodat het welzijn van de dieren toeneemt. Het oude berenverblijf hoort daar toe. Een zachte ondergrond, schuilmogelijkheden en klimstructuren bieden de twee jonge beren al veel meer gelegenheid om hun natuurlijke gedrag te ontplooien. De verzorgers zijn getraind en weten nu als geen ander hoe ze beren moeten verzorgen. Het nieuwe, 5 hectare grote, berenverblijf is inmiddels opgeleverd en eind 2017 is met financiële hulp van Bears in Mind de eerste beer uit haar benarde situatie gered en ondergebracht in het nieuwe verblijf.