Schade aan bijenkorven door beren is het meest voorkomende mens-beer conflict in Slowakije, verantwoordelijk voor 29% van alle uiteindelijke betaalde compensaties voor schade door beren in de periode 2005 tot 2016. Dit negatieve aspect van beren krijgt disproportioneel veel aandacht in de media, wat leidt tot een toename van angst voor beren en de roep tot een vermindering van het aantal beren aanwakkert. Er is een sterke behoefte om te laten zien dat er levensvatbare en effectieve alternatieven zijn voor het doden of opsluiten van beren die schade veroorzaken. Het algemene doel is een harmonieus samenleven van mensen en beren. Dat is hard nodig om het voorbestaan van beren in het door mensen gedomineerde Centraal Europa te garanderen.
De project activiteiten bestaan uit het installeren en onderhouden van hoogwaardige, beerbestendige elektrische afscheidingen en een onderzoek naar de ervaringen en houdingen van de imkers. Er zullen vijf afscheidingen worden geplaatst. Controle op beer-activiteit vindt plaats door middel van cameravallen, sporenonderzoek en gesprekken met de imkers. Onder de imkers wordt ook een enquête gehouden om beter te begrijpen welke problemen zij ondervinden.
Tussen 2008-2011 ondersteunde Bears in Mind het project “Let’s Meet and Protect Bears – the Symbol of BiH Forests”, gecoördineerd door Dr. Nasir Sinanovic van de Universiteit van Sarajevo. Het algemene doel van dit project was om bij het grote publiek een positief bewustzijn en begrip over wilde beren te creëren. Een educatie- en bewustwordingscampagne over de rol die beren als sleutelsoort vervullen in het ecosysteem moest hier verandering in brengen.
Het grootste probleem en de grootste uitdaging is dat er in die jaren heel weinig wetenschappelijke gegevens waren over wilde beren in BiH. Daarom vond Bears in Mind het belangrijk dat er een pilotstudie werd uitgevoerd en gegevens werden verzameld in een centrale en specifiek ingerichte database. Beren in gevangenschap werden ook geregistreerd in een speciale sectie. Er zijn verschillende informatiebronnen gebruikt en mensen benaderd die op de een of andere manier met beren te maken hadden (zogenaamde stakeholders): bosbeheerders, veehouders, imkers, NGO’s/GO’s, jagers, bergbeklimmersgroepen, toeristenorganisaties, maar ook mensen die in de buurt wonen van beren. Op deze manier kon een algemene schatting worden gemaakt van de omvang van de populatie beren die in BiH leven. Er is ook gedetailleerde informatie verzameld over mens-beerconflicten over beren die bijenkorven, boomgaarden en maisvelden plunderen. De volledige database heeft gediend als een solide basis voor het beheer van bruine beren in BiH.
Om de houding van mensen ten aanzien van beren te peilen, werd een uitgebreide survey gehouden onder een groep van ongeveer 3.000 mensen. De enquête bestond uit ongeveer 45 uiteenlopende vragen. Daarnaast werden vier workshops en twee ronde tafel bijeenkomsten georganiseerd worden (op diverse plekken in BiH) met als hoofdonderwerp hoe beren en mensen in harmonie naast elkaar kunnen leven. Tenslotte werden er diverse bijeenkomsten georganiseerd met overheidsfunctionarissen om de wet- en regelgeving ten aanzien van de bescherming van wilde beren, maar ook beren in gevangenschap (CITES, Animal Welfare Act), aan te scherpen.
In 2016 is Dr Sinanovic helaas komen te overlijden.
Dit project werd financieel ondersteund tussen 2005-2007. Een aantal lokale gidsen werd getraind om te paard omliggende dorpjes af te gaan en de boeren te interviewen. Op die manier inventariseerden zij het aantal aanvallen van een beer op vee. Er werd in dit project bewust gekozen voor lokale gidsen; zij kennen de boeren en dat maakt de kans op medewerking groter. Onderzoekers van buitenaf zouden veel meer moeite hebben om alle informatie boven tafel te halen. In totaal zijn in zeventien dorpjes 65 mensen geïnterviewd. Daaruit kwam naar voren dat er zich sinds 2000 slechts 83 incidenten met koeien hebben voorgedaan. Bij de helft hiervan gaat het om een aanval van een brilbeer, bij een derde van de gevallen zijn koeien verdwenen (waarschijnlijk gestolen) en in de overige gevallen zijn het ongelukken waarbij koeien bijvoorbeeld op de hellingen zijn uitgeleden en moesten worden afgemaakt. De beer is dus verantwoordelijk voor de helft van de slachtoffers. Gelukkig zijn de boeren in de meeste gevallen economisch niet afhankelijk van hun (kleine aantal) koeien, wat de schade uiteindelijk weer beperkt. Het totale aantal incidenten is niet hoog. Veel van de incidenten vinden plaats bij vee waar geen koeienhoeder bij is. Dat maakt het moeilijk om voldoende, goede informatie te verzamelen.
In Venezuela worden de gegevens gebruikt voor het opstellen van een nationaal beheersplan voor de brilbeer. Er is ook contact met omringende landen, waar men met dezelfde problemen kampt. Het is belangrijk om ervaringen te delen, aangezien de gevolgen van de conflicten er de afgelopen 30 jaar voor hebben gezorgd dat de berenpopulatie in Venezuela drastisch is afgenomen. In Ecuador werkt men aan een vergelijkbaar onderzoek.
Het doel van dit project is om de basis te leggen voor een wetenschappelijk onderbouwd beschermingsplan voor de Kamchatka bruine beer. Belangrijke aspecten van deze ondersoort die nog niet onderzocht zijn en waar dit project zich op zal richten zijn:
de genetische opbouw en diversiteit van de populatie,
hoe beren omgaan met stress veroorzaakt door menselijke activiteiten en klimaatverandering in het gebied
wat de rol is van diverse voedselitems in het dieet van de beren in relatie tot de mate van stress
vergelijken van huidige bevindingen met resultaten van onderzoek uit 2002-2005 om zo een beeld te krijgen van de populatie
in kaart brengen van beer-mens conflicten en aandragen van oplossingen
Genetisch onderzoek zal gedaan worden door prikkeldraad rondom bomen te spannen om zo haar te verzamelen waar DNA uitgehaald wordt. Deze bomen worden zorgvuldig uitgezocht, het zijn namelijk zogenaamde ‘rub trees’ waar beren vaker gebruik van maken om hun geur achter te laten voor andere beren in hun territorium. Daarnaast worden gedragsobservaties gedaan en wordt het gebied uitvoerig in kaart gebracht (o.a. vegetatie, terrein, voedselvoorziening en menselijke verstoring). De mate van stress in beren wordt gemeten door het testen op aanwezigheid van bepaalde stoffen in de verzamelde haren. In het jaar dat het project door Bears in Mind gesteund werd, is de basis gelegd voor een langetermijnstudie naar bovenstaande aspecten. Helaas is er geen continueringsvoorstel door de onderzoekers ingediend en kon het project niet langer door ons ondersteund worden.
Onderzoek in Hormozgan In samenwerking met diverse ministeries is in 2009 in de provincie Hormozgan een project van start gegaan om de berenpopulatie vast te stellen en na te gaan wat de belangrijkste bedreigingen zijn. Dit gebeurde door gebruik van cameravallen en interviews met de lokale bevolking. Uit analyses van de beelden kon een schatting van de grootte van de populatie en verspreiding gemaakt worden. Uit de interviews bleek dat het verspreidingsgebied groter is dan men oorspronkelijk had aangenomen. De bewoners hadden namelijk ook beren in andere aangrenzende gebieden gezien. Daarnaast werd duidelijk dat het aantal beer-mens conflicten behoorlijk hoog is. De onderzoekers beschikten nu over verspreidingskaarten van de beren, wisten waar veel beer-mens conflicten plaatsvonden en hadden meer informatie over de ecologie van de beer en de bedreigingen in het voortbestaan van de soort. Een mooie start voor vervolg van het project dat in totaal 10 jaar zal duren! Bashagard werd gekozen tot gebied waar de pilot zou gaan plaatsvinden. Hier leven veel beren, zijn veel conflicten en de levensstandaard van de bevolking is laag.
Samen met de lokale bevolking Na analyse van de sociale, economische en culturele status van de bevolking werd samen met verschillende ministeries waaronder dat van landbouw, natuur en milieu, onderwijs, cultuur en toerisme een actieplan opgesteld. Doel: beschermen van de Aziatische zwarte beer samen met de lokale bevolking van Bashagard die daardoor ook in zijn eigen voortbestaan kan voorzien! Bears in Mind steunt het eerste jaar van uitvoering waarin verder onderzoek naar de ecologie, verspreiding en variatie in de zwarte beerpopulatie wordt vastgelegd. Dit gebeurt door middel van camerabeelden, nagaan van vraatsporen, poeponderzoek, lokaliseren van winternesten, etc.
Om het mens-beer conflict te reduceren loopt nu een experiment waarin de lokale bevolking zich kan verzekeren tegen schade door beren aan hun vee of landbouwproducten. Daarnaast loopt een intensief educatieprogramma met vooral aandacht voor de rol van de beer in het ecosysteem en de mogelijkheid van de mens om in harmonie met beren te kunnen leven. Mensen leren over overbegrazing, erosie, ontwikkelen van bedrijfjes, realisatie van een natuurgebied waarin zij zelf een belangrijke rol spelen én van kunnen leven!
Partner:
Asiatic Black Bear Project / Earth’s Whisper
Met behulp van de drones werden stroperij activiteiten gesignaleerd, en verwoestende brandhaarden gelokaliseerd. Sinds 2013 voerde het team van Phoenix Fund testvluchten uit met diverse drone-modellen in verschillende weersomstandigheden en terrein om na te gaan welke drone het meest geschikt is voor het onherbergzame en extreem uitgestrekte gebied in deze uithoek van de wereld: ‘Land of the Leopard National Park’. In de twee jaar die volgden, financieel gesteund door Bears in Mind, heeft het team van Phoenix Fund de parkwachters en rangers van diverse nationale parken uitvoerig getraind (17 trainingssessies waarbij in totaal 25 UAV bestuurders zijn opgeleid) in de bediening van de drones en quadcopters.
Hoewel zonder financiële steun van Bears in Mind, loopt het project nog altijd door.
In de Noordoostelijke regio zijn conflicten tussen mens en beer, met name met de Aziatische zwarte beer, een veel voorkomend probleem. De lokale bevolking heeft weinig kennis van beren en probeert ieder dier te doden dat zich in de buurt van de dorpen begeeft. Beren komen regelmatig op de maïsveldjes aan de rand van de dorpen af.
Educatie en bewustwording over het belang van het beschermen van deze beersoorten in Myanmar heeft prioriteit. De druk op wilde berenpopulaties en hun leefgebieden neemt steeds verder toe. Dit onderzoek, ondersteund door Bears in Mind in 2011-2013, is het eerste in zijn soort in Myanmar. Het heeft belangrijke informatie gegeven, die nodig is om de beer en zijn leefgebied op lange termijn te kunnen beschermen. Er zijn eerste stappen gezet in het in kaart brengen van de verspreiding een de aantallen beren in dit gebied, de mate van conflicten tussen mens en beer, waardoor aanbevelingen gedaan zijn aan lokale autoriteiten en beleidsmakers. Op weg naar een nationaal beschermingsplan!
ZOO werkt aan natuurbeschermingseducatie in dierentuinen, musea en op scholen. Het laatste educatie project van ZOO Outreach dat door Bears in Mind financieel ondersteund is, betrof een handleiding voor docenten op scholen en educatieve medewerkers van dierentuinen (2008 – 2009). Dit lespakket bestaat uit allerlei educatieve spelletjes, T-shirts, maskers, stickers en posters. Uiteraard zit er een informatiepakket bij, dat uitleg geeft over de bedreigingen waaraan de Bruine beer, de Lippenbeer, de Aziatische zwarte beer en de Maleise beer blootstaan. India is het enige land op de wereld waar vier verschillende soorten beren voorkomen in het wild!
Het belang van educatie ZOO Outreach is zeer vooruitstrevend in educatie over beren. Bears in Mind onderstreept het belang van educatie om te komen tot optimale bescherming van de beren. Daarom steunt Bears in Mind ZOO als sinds 2004 met het educatiewerk in India.
Verscheidene middelen zijn ingezet om schade door beren aan bijvoorbeeld boomgaarden en bijenkorven te voorkomen, maar deze bleken niet voldoende. De gedupeerden voelden zich niet gesteund door de overheid en gebruikten vaak illegale middelen om van de ‘probleemberen’ af te komen. METU Biodiversiteits- en Natuurbeschermingslaboratorium en de Yusufeli Nature Conservation zijn een project gestart om beren en lokale bevolking in Noordoost Turkije en vooral in de regio Yusufeli, op een vreedzame wijze samen te laten leven. Bears in Mind heeft dit project in 2007 en 2008 gesteund met een financiële bijdrage.
‘Probleemberen’ in Turkije Door inwoners kennis te laten maken met simpele, maar effectieve manieren om beren te weren, moet de schade die ze ondervinden afnemen. De imkers kunnen hun bijenkorven beschermen door elektrisch beveiligde hekken te plaatsen of op verhoogde platforms. Video’s van het succesvolle gebruik van deze middelen in andere gebieden moet de inwoners overtuigen van de daadwerkelijke effectiviteit ervan. Daarnaast willen de organisaties de nationale en lokale media gebruiken om meer te vertellen over de beer en zijn leefomgeving. Men hoopt op die manier de bewustwording van de aanwezigheid van de beer en hopelijk ook het begrip voor gedrag van deze dieren bij de inwoners te vergroten.
Bears in Mind heeft in 2004 en opvolgende jaren samen met haar Bulgaarse partner Balkani Wildlife Society (BWS) en de overheid het beheersplan voor de bruine beer opgesteld. In 2008 werd het afgerond en ondertekend. Bears in Mind heeft ook voor de implementatie de helpende hand geboden door fondsen te werven voor ondersteuning van een zogenaamd ‘berenreddingsteam’ (Bear Emergency Team). Een dergelijk team komt in actie zodra ergens problemen tussen beren en mensen zijn. Het project startte met de oprichting van een werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van alle belanghebbenden: overheid, natuur- en milieuorganisaties, beren deskundigen, touroperators, boeren maar ook jagers. Een ander deel van het project betrof het verzamelen van veldgegevens. Om een populatie beren (of andere dieren) goed te kunnen beschermen moet je weten waar de dieren zitten, hoeveel het er zijn, in welke gebieden ze niet meer komen en waarom niet. Het is ook van groot belang te weten wat de houding van de lokale bevolking ten opzichte van beren is.
Bears in Mind heeft voor dit project twee grote subsidies gekregen van het toenmalige Nederlandse Ministerie van LNV. Deze PIN-Matra en BBI-Matra beurzen waren er op gericht om de natuurbescherming in oostelijk Europa te waarborgen. De projecten speelden nadrukkelijk in op maatschappelijke veranderingen die destijds plaatsvonden in veel Oost-Europese landen en natuurlijk de toetreding van Bulgarije binnen de EU.
