Home > Natuurbescherming

Thema: Natuurbescherming

Berengal wordt al duizenden jaren in de traditionele Chinese geneeskunde gebruikt, waarbij de markt in China voornamelijk betrekking heeft op gal van Aziatische zwarte beren. Ondanks de introductie van het houden van beren in Azië in de jaren ’70 om de handel in gal te bevoorraden, is er weinig bekend over de effecten van het fokken van beren in gevangenschap op de vraag naar gal van wilde beren, of de huidige impact die de handel in berengal heeft op wilde beren. Op het IUCN World Conservation Congress 2012 in Zuid-Korea leidde de bezorgdheid over het houden van beren voor gal tot de goedkeuring van Recommendation 139, waarin werd opgeroepen tot een “wetenschappelijk onafhankelijke, getoetste situatieanalyse” om de invloed van het houden van beren voor gal op de status van wilde populatie te evalueren.

Dit project zal rechtstreeks op deze aanbeveling ingaan, waarbij een consument- en marktbenadering wordt gehanteerd met behulp van methoden die zijn ontworpen om te begrijpen hoe de markt voor gekweekte berengal de markt voor wilde berengal heeft beïnvloed door de complexe interacties van deze twee markten te onderzoeken (zowel in termen van vraag en productbeschikbaarheid). Na de initiële financiering van diverse bijeenkomsten tussen experts van verschillende IUCN-groepen en de Chinese regering in 2013-2014, financierde Bears in Mind in december 2015 een enquête onder speciale doelgroepen zoals farmaceuten, die zeer nuttig was bij het ontwerpen van het vervolgonderzoek. In 2015 werden interviews afgenomen door een China-IUCN-team om belangrijke informatie te verzamelen over de handel in en de bescherming van Aziatische zwarte beren in China. Handel in deze zin omvatte de legale en illegale handel. Het omvatte ook de handel in levende dieren en hun onderdelen (berengal en berenpoten). De interviews werden afgenomen in een kwalitatief format, bedoeld als leidraad voor verder onderzoek en analyse.

2017 – 2019
Deze follow-up begon eind 2017, toen Bears in Mind een voortzetting financierde van de grootschalige studie onder leiding van de University of Oxford in het VK in nauwe samenwerking met de Sun Yat Sen University in China, de State Forest Administration en de IUCN-SSC Bear Specialist Group. De focus lag op de consumptie, het voorschrijven en de verkoop van berengal, wat resulteerde in één van de eerste datasets over de motivaties voor de consumptie van berengal in vier provincies in China.

Online consumentenonderzoek
Het team had een steekproef uitgevoerd onder 1.845 respondenten. De meesten (88%, n = 1621) hadden tijdens hun leven een of andere vorm van berengal gebruikt, waarbij meer dan 2/3 van deze consumenten (70,1%, n = 1145) het afgelopen jaar gal kochten. De meeste mensen (79,3%, n = 1.462) kenden minstens één gal-gebruiker, waarbij ouders en grootouders de meest opgegeven gebruikers waren. De meeste consumenten (85,6% (n = 1.388) verklaarden dat ze gal voor medicinale doeleinden hadden gebruikt, 64,1% (n = 1.036) meldden dat ze het hadden gebruikt als gezondheidsdrankje en 19% (n = 308) als geschenk. De meest voorkomende plaats waar mensen meldden dat ze gal kochten, was bij de apotheek (n = 1.142), gevolgd door een ziekenhuis (n = 1.045), met de minst opgegeven plek via een persoonlijk contact (n = 140). De meest voorkomende vorm waarin gal werd gebruikt waren oogdruppels (n = 749), waarbij thee het minst werd gerapporteerd (n = 42). Hoewel 390 mensen aangaven een berengalblaas te gebruiken, suggereren onwetendheid van respondent tussen de gerapporteerde bron van de gal en vorm, dat velen niet wisten welke bron van gal ze hadden gebruikt.

Online handel
Gegevensverzameling werd gedaan over online verkoop van berengalproducten op de binnenlandse markten. Informatie werd meestal verkregen van e-commerce platforms zoals Baidu en Bing.cn, evenals geselecteerde discussieforums zoals WeChat en social mediaplatforms, om inzicht te krijgen in de online handelsomgeving van zowel formele als informele interacties, en de interesse van consumenten voor specifieke berengal productsoorten, in het bijzonder van gekweekte en synthetische oorsprong.

2021 – heden
In januari-april 2021 werkten de Sun Yat-sen University (China) en de University of Oxford (VK) samen met verschillende belanghebbenden bij de consumptie van berengal; waaronder consumenten, apothekersmedewerkers en TCM-artsen, om gezamenlijk post-COVID19 strategieën te ontwerpen voor het terugdringen van illegale berengalconsumptie. In het bijzonder benadrukten de workshops dat consumenten en/of potentiële consumenten het beste zouden reageren op gezondheidsgerelateerde en op legaliteit gerichte berichten, terwijl het grote publiek het beste zou moeten reageren op legaliteit gerichte berichten en stimulansen om illegale consumptie te melden wanneer ze het zagen. In dit project zal het team interventies testen die in deze workshops zijn ontworpen met belangrijke doelgroepen, om hun effectiviteit te evalueren voor het terugdringen van illegaal berengalgebruik en -verkoop, en aanbevelingen doen voor toekomstige grootschaligere interventies. Naast het testen van de interventies, zal het team hun bevindingen ook gebruiken voor een groter publieksbereik, door een ‘beer-evenementendag’ te houden in de populaire dierentuin van Guangzhou, aangezien er een reeks evenementen en activiteiten zal plaatsvinden over het behoud van de biodiversiteit. Na de evenementen zal het team ook het educatief centrum van de dierentuin voorzien van wat educatief materiaal van het project.

Meer informatie volgt spoedig…

De verspreiding van Bruine beren in de Oostelijke Balkan bestaat uit twee, momenteel met elkaar verbonden, populaties; de centrale Balkan- en de Rilo-Rhodope berenpopulatie. Gedeeld door Bulgarije en Griekenland. Met meer dan acht bekende ongevallen tussen menseen beren, waaronder één dodelijk tussen 2010-2017 en een toename van het aantal schade meldingen gerelateerd aan beren, is de regio Smolyan in Bulgarije een ‘hotspot’ geworden voor anti-beer mentaliteit. Als gevolg hiervan is er een groot risico op toename van berenstroperij.

Lokaal onderzoek heeft een ruwe schatting van de populatiegrootte opgeleverd, maar tot op heden is er geen gezamenlijke rigoureuze methode uitgevoerd om de populatie in kaart te brengen. Om de juiste beschermingsmaatregelen te nemen, is het van groot belang dat men weet hoeveel beren er zich waar bevinden.

Dit project, geleid door de Balkani Wildlife Society en ondersteund door Bears in Mind, heeft tot doel de populatiegrootte en verspreiding van Bruine beren in de Oost-Balkan te schatten met behulp van genetische analyses van meerdere bronnen zoals uit haar en poep. Het belangrijkste doel is om nauwkeurige schattingen te maken van de totale (N) en effectieve populatiegrootte (Ne) voor een van de grootste verspreidingsclusters van de Bruine beer binnen Europa.

Het aantal beren en andere grote wilde dieren zijn sinds het midden van de jaren negentig in heel Vietnam dramatisch afgenomen. Rond die tijd gebruikten stropers steeds vaker zware ijzeren draadstrikken en breidde de berengal-industrie zich snel uit, waardoor er een grote vraag ontstond naar in het wild gevangen beren. In de afgelopen jaren hebben verschillende grootschalige projecten het voortbestaan van Aziatische zwarte beren in midden- en noord Vietnam bevestigd. De laatst bekende cameravalfoto van een honingbeer in Vietnam werd echter bijna 20 jaar geleden gemaakt, in het Cat Tien Nationaal Park in zuidelijk Vietnam.

Verse berensporen, vastgelegd door boswachters in het nationale park in februari 2020, hebben hoop gegeven voor het voortbestaan van wilde honingberen in deze regio. Dit door Bears in Mind gefinancierde project, uitgevoerd door Free the Bears, heeft cameravallen met lokaas gebruikt in de buurt van sporen om de aanwezigheid van honingberen, Aziatische zwarte beren of mogelijk beide in dit gebied te bevestigen. Een bevestigd opname van een honingbeer heeft de potentie om de hoognodige steun van de overheid te krijgen voor het behoud van deze soort; die vrijwel zeker op de rand van uitsterven staat in Vietnam.

Groeiende en ongecontroleerde menselijke druk op de ongerepte bossen, vroeger één van de rijkste laaglandbosgebieden van Oost-Borneo, doorsnijdt cruciale connectiviteit voor wilde dieren en tast het functioneren van ecosystemen aan. In het onderzoeksproject (2019-2022) zoekt het Pro Natura-team manieren om de betrokkenheid van overheid, bosbouwers en andere belanghebbenden voor het behoud van het leefgebied van de honingberen te vergroten, door verschillende belanghebbenden bij elkaar te brengen en de ruimtelijke planning tussen districten en provinciale overheidsniveaus op elkaar af te stemmen. Dit is met de bouw van de nieuwe hoofdstad nabij het beschermde gebied, crucialer dan ooit!

Cameravallen zijn geplaatst in verschillende met bossen/bomen bedekte gebieden tussen Sungai Wain en het Bukit Suharto bos, die een groot deel van het INHUTANI-bosgebied beslaan, dat een mix heeft van beschermd bos, rubber-, acacia- en palmolie plantage. Daarnaast kijkt men naar berensporen om de aanwezigheid van de honingbeer in dit landschap verder te verifiëren. Het zal ook nodig zijn om alle ruimtelijke plannen relevant voor dit landschap te verzamelen, samen te voegen en te analyseren, inclusief provinciale en districtsruimtelijke plannen, bosfunctietoewijzingen, BBE-beheerplannen en concessiehouderbeheerplannen. Het zal ook nodig zijn om de meest recent beschikbare teledetectiebeelden te analyseren, zowel van satellieten als van UAV’s.

In 2012 begon Bears in Mind met het ondersteunen van onderzoek naar de verspreiding van de Himalaya bruine beer in het district Ghizer in Pakistan. De Snow Leopard Foundation (SLF) voerde het onderzoek uit in samenwerking met de provincie Gilgit Baltistan. De gegevens over de beren werden verzameld door middel van cameravallen, door berensporen zoals pootafdrukken, krab- en wrijfsporen in kaart te brengen en door poepmonsters te verzamelen voor DNA-onderzoek. Daarnaast gaven interviews met de lokale gemeenschappen meer inzicht in conflicten tussen beer en mens en stroperij. De commerciële handel met China is namelijk erg aantrekkelijk voor Pakistan en andere landen in de Himalaya-regio, zoals Nepal.

De resultaten van het onderzoek werden vertaald in een concept beschermingsplan voor Himalaya bruine beren in het Ghizer district. Daarnaast heeft SLF haar natuurbeschermingsactiviteiten structureel uitgebreid naar deze grote carnivoren. De lokale bevolking is sindsdien actief betrokken bij de activiteiten, wat wederzijds respect bevordert en het beschermen van de beren een logische stap maakt. De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften.

De berenpopulatie in Kroatië groeit sinds de jaren vijftig gestaag, maar het werkelijke aantal is niet bekend (2005). De huidige ruwe schatting is ongeveer 1.000 individuen. Natuurlijke selectie zou de populatiegrootte stabiliseren op het niveau van de habitatcapaciteit. Aangezien het leefgebied van beren ook door mensen wordt bewoond, ligt de capaciteit van de habitat doorgaans boven de sociale capaciteit, d.w.z. boven het punt waarop het risico op conflicten (schade en directe bedreiging voor de menselijke veiligheid) als onaanvaardbaar hoog wordt ervaren. Er mag in Kroatië op beren worden gejaagd, door jachtquota’s in de eerste helft van de vorige eeuw groeide de populatie van minder dan 100 beren tot het huidige aantal. Volgens de jachtrichtlijnen wordt de jacht op beren beheerd door middel van jaarlijkse quota. Op dit moment wordt de beslissing over de grootte van het quotum echter genomen zonder een goede wetenschappelijk onderbouwde basis van de populatiegrootte. Dit is de oorzaak van verschillende klachten: diverse partijen en een substantieel deel van de bevolking – ervan uitgaande dat er te veel beren zijn – vinden dat het quotum veel hoger zou moeten zijn, terwijl anderen tegen elk quotum zijn en beweren dat de berenpopulatie dergelijke verliezen niet aan kan. Daarom is kennis over de werkelijke populatiegrootte van de bruine berenpopulatie een absolute voorwaarde voor het verkrijgen en behouden van draagvlak en acceptatie van de beer in Kroatië.

De belangrijkste en tevens nieuwe activiteit van dit tweejarige project tussen 2006-2008, was het maken van een wetenschappelijk verantwoorde schatting van de omvang van de totale berenpopulatie door gebruik te maken van DNA dat werd geëxtraheerd uit berenpoep. Als de totale populatieomvang bekend is, kan de invoering van het beheerplan worden uitgerold. Traditioneel tellen berenmanagers de dieren op voederplaatsen. Deze methode heeft de neiging om bevooroordeeld te zijn, maar de genetische methode en standaardisatie van de tellingen van jagers maakt de kalibratie van traditionele methoden en het continue inzicht in de populatietrend mogelijk.

Het project werd gefinancierd door het Nederlandse Ministerie van Landbouw in het kader van het BBI-Matra-programma. Er was een nauwkeurige schatting van het aantal wilde beren in Kroatië; uit DNA-analyse werd geconcludeerd dat er (destijds) tussen de 700 en 1.000 beren in Kroatië leefden. De publieke houding ten opzichte van beren werd gemeten door middel van vragenlijsten.

Het onderzoeksgebied van dit project (gesteund door Bears in Mind tussen 2003-2009) bevind zich in het dorre ecosysteem in het uiterste zuidoosten van het land. Historisch gezien gebruikten beren in het oostelijke deel van Georgië migratieroutes van de Grote Kaukasus (Lagodekhi-reservaat) in het noordoosten, naar het Lori-plateau (Vashlovani National Park) in het zuidoosten van Georgië.

De populatie in Vashlovani Nationaal Park werd tijdens dit onderzoek geschat op ongeveer 10 individuen en aangezien de regio tussen het Lori-plateau en de Grote Kaukasus een groeiende verstedelijking heeft gezien in de afgelopen decennia, is de oude migratieroute mogelijk uiterst beperkt of zelfs niet langer functioneel. Deze suggestie moet worden onderzocht door middel van caremeraval- en sporenonderzoek. Dit is belangrijk omdat als er geen genetische uitwisseling is tussen de kleine populatie in het dorre ecosysteem van Vashlovani en de aanzienlijk grotere populatie van de Grote Kaukasus. Indien geïsoleerd, zal de populatie van het Lori-plateau als ernstig bedreigd moet worden beschouwd, wat speciale beschermingsmaatregelen vereist.

Individuele beren zullen worden geïdentificeerd door middel van cameravallen en hun dagelijkse activiteiten zullen worden geanalyseerd. De leefgebieden van de beren zullen worden bepaald adhv intensieve monitoring door middel van radio-tracking-methode. GPS-locaties worden genomen van berensporen (pootafdrukken, uitwerpselen, markeringen, holen en de locatie van individuele beren). Alle gegevens worden geanalyseerd in GIS. Home ranges van beren zullen worden geïdentificeerd, evenals overlappende leefgebieden tussen individuele territoria. Analyseren van cameravalfoto’s is zeer succesvol gebleken en er zijn verschillende beren en andere dieren gefotografeerd. NACRES heeft gegevens van 3.700 cameravaldagen met daarin 65 berenfoto’s verzameld. Ze verzamelden ook ongeveer 354 foto’s van andere soorten zoals: wolf, luipaard, lynx, jungle kat, wild zwijn, stekelvarken, wilde kat, haas, das en zelfs een steenarend. Luipaard-, lynx-, junglekat- en stekelvarkenfoto’s waren het meest interessant omdat ze voor het eerst op de foto in Georgië werden gezien. Ook kregen twee beren een radiohalsband, waarvan er helaas één werd gestroopt.

NACRES volgt de beren en andere carnivoren en hoefdieren continue in diverse onderzoeken via hun beschermingsprogramma’s.

Sinds twee jaar ondersteunt Bears in Mind een project in de Republiek van Dagestan, uitgevoerd door een klein team verbonden aan de ‘Precaspian Institute of Biological Resources of the Daghestan Federal Research Centre of the Russian Academy of Sciences‘, ofwel Caspian Institute. Dagestan is een autonome republiek binnen de Russische Federatie, gesitueerd tussen de Kaukasus (Georgië en Azerbaijan) in het westen en de Kaspische Zee in het oosten. Het onderzoek vindt plaats in met name het bergachtige zuidwesten van Dagestan, een gebied van grofweg 3.500km2. Op diverse manieren zijn gegevens verzameld. Het veldwerk wordt o.a. gedaan middels het lopen van zogenaamde ‘line transects’. Deze methode wordt veel toegepast bij onderzoek naar de populatiedichtheid van grotere zoogdieren. Gedurende deze wandelingen let men op sporen van dieren in het veld zoals poep, krabsporen, pootafdrukken en prooiresten. Hiervan worden o.a. de GPS coördinaten vastgelegd, de datum, hoogte, hellingsgraad en positie, habitattype, vegetatie en afstand tot menselijke nederzettingen. En natuurlijk, in dit geval, de beren zelf en de afstand tot de waarnemer. Daarnaast zijn 4.000 interviews o.b.v. vragenlijsten over mens-beer conflicten verspreid onder o.a. jagers, boeren, boswachters en rangers. Het 3.500km2 onderzoeksgebied werd verdeeld in 14 segmenten met ieder een grid van 5x5km grootte. In iedere grid werd een cameraval geplaatst. Tussen april en september werden 285 foto’s gemaakt van bruine beren.

Om inzicht te krijgen in het dieet van beren in dit gebied, werden 17 mest-monsters verzameld. In het laboratorium worden vijf categorieën onderscheiden:

  • grassen en kruiden,
  • vruchten en bessen,
  • dennenappels en noten,
  • bijen, wormen en mieren,
  • rest – met name dierlijk materiaal: o.a. kleine zoogdieren, gedomesticeerde dieren en afval.

De resultaten van 2022 in ‘t kort
Het aantal beren in het onderzoeksgebied wordt geschat op 20 individuen. Een iets lager aantal dan een jaar eerder geschat. Het dieet van de bruine beren in Dagestan bestaat voor 79.5% uit plantaardig materiaal. 20.5% is dierlijk van oorsprong waarbij; 6.8% bijen en mieren, 13.7% kleine zoogdieren, gedomesticeerde dieren en afval.

Mens-beerconflicten werden het meest gemeld door herders, die in de lente en zomer- en herfstmaanden hun schapen of koeien in berengebied laten lopen. Er werden 171 gevallen gemeld van verlies van vee aan roofdieren. Beren waren in 39 gevallen de veroorzaker, tegen 102x de wolf. Jackhalzen doodden 14x een schaap of geit, de Euraziatische lynx 10x en de vos 6x. Een deel van het projectbudget van Bears in Mind is besteed aan de compensatie van diverse stuks vee bij verschillende boeren of herders in het gebied. Hiervoor werd 6x €100 voor een schaap betaald, 1x €200 voor een koe en 4x €200 voor een bijenstal.

Acht boeren hebben met hulp van het projectteam simpele elektrische hekwerken geplaatst. Daarnaast is lokale boeren uitgelegd hoe beren te verjagen met gebruik van vee-beschermingshonden, alarm, vuurwerk en berenspray. Ook hebben de lokaal opgezette anti-stroperij teams het druk gehad! In totaal werden dit jaar 75 stropers gearresteerd die illegaal wilde dieren aan het jagen waren. Dit resulteerde in 15 strafzaken, tevens werden 136 administratieve zaken geopend, 27 boetes uitgeschreven en 30 vuurwapens in beslag genomen. Helaas werden er drie stropers op heterdaad met gedode beren aangetroffen. Het positieve nieuws was dat er een 40% daling was ten opzichte van het jaar daarvoor – toen het project is gestart!

Educatieve activiteiten zijn een belangrijke component in dit project. Het beren-educatie programma bereikten 1.700 mensen; 1.000 leerlingen en 700 volwassenen. Er werden diverse excursies in het veld uitgevoerd, werden posters, lesboeken en pamfletten met berenfoto’s gebruikt in de klas. Diverse workshops zijn gehouden onder lokale gemeenschappen in berengebied. Hierbij werd uitgelegd wat het team doet en waarom dit belangrijk is. Ook werd informatie gegeven over de rol van roofdieren in de natuur, mogelijk gevaar voor vee, hoe te herkennen of vee is aangevallen of is gedood door roofdieren, hoe bijenkasten beter te beschermen tegen beren etc. En natuurlijk wat men moet doen als men een beer tegenkomt!

Partner organisatie Free the Bears (FTB) heeft een gloednieuw wildreservaat van 60 hectare ontwikkeld, met als doel de regering van Laos bij te staan een einde te maken aan de berengalindustrie en de illegale handel in bedreigde diersoorten. In het Luang Prabang Wildlife Sanctuary zal o.a. een speciale ‘Cub Nursery‘ en ‘Intensive Care Unit‘ voor verweesde berenwelpen zijn. Bears in Mind heeft FTB financieel geholpen bij de bouw van deze belangrijke faciliteiten. 

Om de capaciteit voor het huisvesten en grootbrengen van geredde berenwelpen te vergroten, heeft FTB een nieuwe Cub Nursery & Intensive Care Unit ontwikkeld in hun bestaande Luang Prabang Wildlife Sanctuary. Dit onderdeel van hun berenopvangcentrum is gebaseerd op de bestaande Cub Nursery in het FTB Cambodian Bear Sanctuary, welke sinds 2013 in gebruik is. Deze nieuwe faciliteit biedt hen de mogelijkheid om nog meer weesberenjongen te ontvangen en groot te brengen op een veilige locatie, weg van bezoekers en op de site die hoogstwaarschijnlijk het levenslange huis van de beren zal zijn.

De nieuwe gebouwen hebben o.a. overnachtingsmogelijkheden voor het personeel, waardoor de nachtelijke voedingen van hele jonge beertjes veel gemakkelijker is geworden. Daarnaast een schone en steriele omgeving voor voedselbereiding en dagelijkse verzorging van welpen. Een luchtbevochtiger die wordt gebruikt voor menselijke baby’s zal worden ingebouwd voor de kleinste welpjes – essentieel in Laos, waar de temperatuur ‘s nachts snel kan dalen. Ten slotte, naarmate de welpen ouder en onafhankelijker worden, zullen op maat gemaakte speelverblijven hen in staat stellen hun bewegingsvaardigheden te ontwikkelen, zonder het risico zichzelf te verwonden.

In 2021 was het IC- en welpenrevalidatiecentrum klaar!

Schade aan bijenkorven door beren is het meest voorkomende mens-beer conflict in Slowakije, verantwoordelijk voor 29% van alle uiteindelijke betaalde compensaties voor schade door beren in de periode 2005 tot 2016. Dit negatieve aspect van beren krijgt disproportioneel veel aandacht in de media, wat leidt tot een toename van angst voor beren en de roep tot een vermindering van het aantal beren aanwakkert. Er is een sterke behoefte om te laten zien dat er levensvatbare en effectieve alternatieven zijn voor het doden of opsluiten van beren die schade veroorzaken. Het algemene doel is een harmonieus samenleven van mensen en beren. Dat is hard nodig om het voorbestaan van beren in het door mensen gedomineerde Centraal Europa te garanderen.

De project activiteiten bestaan uit het installeren en onderhouden van hoogwaardige, beerbestendige elektrische afscheidingen en een onderzoek naar de ervaringen en houdingen van de imkers. Er zullen vijf afscheidingen worden geplaatst. Controle op beer-activiteit vindt plaats door middel van cameravallen, sporenonderzoek en gesprekken met de imkers. Onder de imkers wordt ook een enquête gehouden om beter te begrijpen welke problemen zij ondervinden.