Home > Natuurbescherming

Thema: Natuurbescherming

Lippenberen (Melursus ursinus) zijn afhankelijk van holen voor voortplanting, het grootbrengen van jongen en beschutting. Toch is hun ecologie met betrekking tot het gebruik van holen nog nauwelijks onderzocht, met name in de Indiase staat Gujarat. Dit nieuwe project van het WCB Research Lab, dat sinds 2025 wordt gefinancierd door Bears in Mind, heeft als doel het onderzoeken van de selectie van holenlocaties door lippenberen in het noorden van Gujarat. Het onderzoeksgebied omvat zowel beschermde gebieden (Jessore en Balaram-Ambaji Wildlife Sanctuaries) als door mensen verstoorde bossen (het Polo-bos en de omliggende gebieden van de reservaten).

Door het bestuderen van habitatkenmerken, terreinstructuren en menselijke verstoringen zal dit onderzoek de belangrijkste factoren identificeren die de keuze voor een hol beïnvloeden. De gegevensverzameling omvat veldonderzoeken, het identificeren van sporen en het gebruik van cameravallen om het gebruik van holen te bevestigen. Milieuparameters zoals hellingshoek, ligging ten opzichte van de zon, vegetatietype en bosbedekking worden vastgelegd, evenals de ruimtelijke nabijheid van waterbronnen, wegen en nederzettingen. Kaartanalyse en statistische modellen, waaronder Generalized Linear Mixed Models (GLMM), zullen worden gebruikt om de geschiktheid van leefgebieden te beoordelen.

De bevindingen zullen bijdragen aan natuurbeschermingsplannen door kritieke holengebieden te identificeren en de risico’s van menselijke activiteiten te evalueren. Dit onderzoek levert wetenschappelijk onderbouwde aanbevelingen voor het beheer van leefgebieden en het beperken van conflicten, ter ondersteuning van duurzame beschermingsinspanningen voor lippenberen in Gujarat.

De Maleise beer (Helarctos malayanus) leeft in de laagland tropische regenwouden van Zuidoost-Azië, waar zijn teruggetrokken gedrag en het moeilijk toegankelijke terrein het monitoren van populaties bemoeilijken. Ondanks recent onderzoek blijft de staat van instandhouding onzeker, vanwege het gebrek aan systematische inspanningen voor populatiemonitoring. Maleise beren staan als Kwetsbaar vermeld op de IUCN Rode Lijst, en hun populaties raken steeds verder versnipperd door ontbossing en stroperij.

Traditionele monitoringsmethoden zoals cameravallen en niet-invasieve genetische bemonstering kennen beperkingen in tropische omgevingen. Het team van het Bornean Sun Bear Conservation Centre (BSBCC) heeft echter innovatieve technieken ontwikkeld, zoals het gebruik van iDNA (beren-DNA verkregen uit bloedzuigers en mestkevers). Deze methode bleek succesvol in het terugwinnen van Maleise beer-DNA en het identificeren van individuele dieren via deze ongewervelden, wat het geschikt maakt voor het monitoren van wilde populaties.

Aangemoedigd door deze resultaten, willen onderzoekers deze aanpak uitbreiden met een veldproef in het Tabin Wildlife Reserve in Maleisië. Daarbij wordt iDNA gecombineerd met andere methoden, zoals cameravallen en sporenonderzoek, om de schattingen van de populatie te verbeteren en beschermingsmaatregelen nauwkeuriger toe te passen.

Bears in Mind financiert dit onderzoeksproject sinds 2025.

Alle beer­soorten worden bedreigd door illegale handel in hun lichaamsdelen, die worden gebruikt als trofeeën, voor consumptie en voor toepassing in traditionele medicijnen. De experts van Monitor Conservation Research Society (Monitor) hebben de afgelopen decennia onderzoek gedaan en handhavingsondersteuning geboden om de illegale handel in beren tegen te gaan – met name, maar niet uitsluitend, in Azië.

Een van de grootste obstakels bij het bestrijden van de illegale internationale handel in berenonderdelen en afgeleide producten, is het gebrek aan effectief gebruik van de Conventie inzake de Internationale Handel in Bedreigde Uitheemse Dieren en Planten. In het kort: CITES. Met 185 leden is CITES ’s-werelds belangrijkste verdrag voor het reguleren en beheersen van de internationale handel in wilde dieren – inclusief alle acht beer­soorten.

Resolutie Conf. 10.8 (Rev. CoP14) uit 2007 stelde vast dat “de aanhoudende illegale handel in delen en afgeleide producten van berensoorten de effectiviteit van de Conventie ondermijnt en dat, als CITES-Partijen en niet-aangesloten staten geen actie ondernemen om deze handel te beëindigen, stroperij kan leiden tot achteruitgang van wilde berenpopulaties die zelfs kunnen uitmonden in het verdwijnen van bepaalde populaties of zelfs soorten.” Ook werd erkend dat “lange termijnoplossingen voor de bescherming en het behoud van beren vereisen dat inhoudelijke en meetbare acties worden genomen”.

De resolutie spoorde de Partijen verder aan tot het ondernemen van verschillende acties en adviseerde dat zij “maatregelen herzien en waar nodig versterken om de bepalingen van de Conventie ten aanzien van delen van soorten die zijn opgenomen in Bijlagen I en II te handhaven, waar het berenonderdelen en -producten betreft.” Daarnaast werd aanbevolen dat Partijen en niet-aangesloten staten “dringend het probleem van de illegale handel in berenonderdelen en -producten aanpakken”.

Monitor heeft vastgesteld dat (ten minste) enkele Partijen bij de Conventie, die betrokken zijn bij illegale en/of niet-duurzame handel in berenonderdelen en/ of -producten, geen significante stappen hebben ondernomen om dit probleem aan te pakken of om de aanbevelingen van Resolutie Conf. 10.8 (Rev. CoP14) op te volgen. Er is geen systematische evaluatie uitgevoerd van de acties van Partijen op dit gebied, en er is dus geen sprake van verantwoording.

Monitor heeft financiering gekregen van Bears in Mind om samen met partners dit probleem te onderzoeken en een beoordeling van de genomen maatregelen uit te voeren, voorafgaand aan de komende CITES Conference of the Parties, die in november 2025 in Oezbekistan zal plaatsvinden.

Wij zijn van mening dat de effectieve uitvoering van Resolutie Conf. 10.8 (Rev. CoP14), en het voortdurend monitoren van de voortgang op dit gebied, absoluut essentieel is om van CITES een effectief instrument voor de bescherming van beren te maken. Het gebrek aan uitvoering ondermijnt niet alleen de Conventie, maar ook de inspanningen en kansen om ervoor te zorgen dat internationale illegale en niet-duurzame handel geen bedreiging vormt voor het behoud van beren.

De populatie lippenberen neemt af in hun verspreidingsgebied als gevolg van aantasting van leefgebied, verlies van leefgebied en conflicten met mensen. Deze bedreigingen zullen naar verwachting toenemen door de toenemende verstedelijking en de vraag naar natuurlijke hulpbronnen. In het afgelopen decennium heeft menselijk ingrijpen in hun leefgebieden geleid tot een toename van het conflict tussen mens en lippenbeer in India.

Rajasthan, de grootste provincie van India, heeft beperkte wetenschappelijke gegevens over lippenberen. Bestaande studies richten zich vooral op de verspreiding, het dieet binnen één beschermd gebied en de lokale perceptie van de soort. Deze studies benadrukken de dringende noodzaak naar meer onderzoek vanwege de toenemende dreiging van stroperij en aantasting van leefgebied. Deze studie, die sinds 2024 wordt ondersteund door Bears in Mind, heeft tot doel de genetische variabiliteit en populatiestructuur in het zuiden van Rajasthan te onderzoeken met als doel data over het landschap en de genetische diversiteit te identificeren en ook bij te dragen aan het project van de IUCN Bear Specialist Group over het in kaart brengen van het verspreidingsgebied van Aziatische beren in het algemeen.

In de westelijke Himalaya van India leven de Himalaya bruine beer (Ursus arctos isabellinus) en de Aziatische zwarte beren (Ursus thibetanus) in de nabijheid van mensen. Deze mensen, van wie velen afkomstig zijn uit verschillende inheemse groepen, zijn in de eerste plaats ofwel veehouders (bijv. de Bakerwals en Gaddis) of landbouwers (verbouwers van met name fruit zoals appels). Deze nabijheid van beren tot mensen wordt steeds meer vergroot door klimaatverandering, die tot gevolg heeft dat gewassen op grotere hoogtes verbouwd worden, wat het verlies van geschikt leefgebied voor beren tot gevolg heeft. Dit leidt tot meer negatieve interacties tussen mens en beer, waaronder, maar niet beperkt tot, meer plunderingen van gewassen door beren en aanvallen op vee. Het grootste deel daarvan wordt ‘beantwoord’ door de boeren of veehouders met het doden van beren als vergelding. Als de financiële gevolgen van het verlies van levensonderhoud door beren niet voldoende worden gecompenseerd, kan het illegale doden van beren als vergelding ook leiden tot toename in illegale handel in delen van beren voor traditionele medicijnen in m.n. China.

Op basis van deze informatie streeft het team er naar om een lokaal netwerk van aangewezen personen in specifieke regio’s te operationaliseren, om actief te werken aan interventies voor de bescherming van mensen en beren; het waarborgen van de bescherming van beren en tegelijkertijd het levensonderhoud van mensen te beschermen.

Bears in Mind ondersteunt het project sinds 2024.

Slechts ongeveer 17% van de naar schatting 17.000 km2 aan leefgebied van de Lippenbeer (Melursus ursinus) in Nepal is effectief beschermd. De onbeschermde populaties van Lippenberen zijn grotendeels beperkt tot de bossen van de Churia-heuvels. In het oostelijke deel van het Churia-gebergte ligt het Trijuga-bos dat ooit een bolwerk was voor Lippenberen, maar nu wordt geconfronteerd met ongekende bedreigingen.

Het team van WILD CARE (Wildlife Conservation and Research Endeavour Nepal) heeft de afgelopen drie jaar uitgebreide kennis opgedaan in dit gebied en het heeft een hoge mate van menselijke verstoring aan het licht gebracht, wat heeft geleid tot een lage berendichtheid, versnipperde verspreiding en conflicten, waardoor beren op de rand van lokaal uitsterven worden geduwd. Nu de basisgegevens zijn verkregen, is de uitdaging het verbeteren van het bewustzijn, de perceptie en het vermogen van de lokale bevolking om harmonieus samen te leven met Lippenberen en steun voor natuurbehoud te bevorderen.

Dit project, dat sinds 2024 wordt ondersteund door Bears in Mind, is ontwikkeld om deze uitdaging aan te gaan door middel van (i) uitgebreide bewustmakingscampagnes in lokale gemeenschappen en scholen, (ii) het voorlichten van bestuurders op lokaal niveau om de bescherming van Lippenberen op te nemen in richtlijnen voor bosgebruik & beheer, en (iii) betrekken van mensen werkzaam in de bosbouw over het monitoren van Lippenberen. Door de kloof tussen wetenschappelijk onderzoek en betrokkenheid van de gemeenschap te overbruggen, biedt het project hoop voor het voortbestaan van Lippenberen op de lange termijn in dit kritieke ecosysteem.

De Himalaya bruine beer (Ursus arctos isabellinus) komt voor in landen als Afghanistan, China, India, Iran, Irak, Kazachstan, Kirgizië, Mongolië, Nepal, Pakistan, Turkije, Turkmenistan en Tadzjikistan. In Pakistan hebben onderzoekers populaties bruine beren geregistreerd op 15 verschillende plaatsen, waarbij alleen het Deosai-plateau en het Khujarab National Park een toenemende populatie hebben als gevolg van beschermingsmaatregelingen. Er wordt verwacht dat overige 13 populaties afnemen. De Aziatische zwarte beer (Ursus thibetanus) in de Himalaya regio heeft een beperkt verspreidingsgebied; van Bhutan via Kasjmir, Sikkim tot Pakistan. In het verleden was de soort aanwezig in alle berggebieden van Noord Pakistan, maar de soort is de afgelopen 40-50 jaar sterk achteruitgegaan. Er is beperkte informatie beschikbaar over de soort.

Deze studie heeft tot doel de interacties & conflicten tussen mens en beer, habitatvoorkeuren, bezettingspatronen, dichtheid van beren in het gebied, populatiestructuur, inteelt en migratiepatronen van de beren te onderzoeken. O.a. door middel van genetisch onderzoek en een enquêteonderzoek onder gemeenschappen in berengebied. De informatie die uit deze studie voortvloeit, zal waardevol zijn voor de bescherming van deze soorten en de ontwikkeling van effectieve beheerstrategieën teneinde conflicten tussen mens en beer te verminderen en de soorten in hun natuurlijke habitat te behouden.

Lippenberen (Melursus ursinus) worden ook wel ‘umbrella species‘ genoemd: diersoorten die een belangrijke rol spelen voor het ecosysteem. Ze worden tegenwoordig als Kwetsbaar aangemerkt door de IUCN. De belangrijkste reden voor de voortdurende achteruitgang van de populatie is de verkleining en fragmentatie van leefgebied als gevolg van groeiende menselijke druk. Dit heeft verlies van genetische variatie tot gevolg, en dus functionele connectiviteit tussen populaties. Indien dit in hetzelfde tempo doorgaat, zullen er alleen nog groepen geïsoleerde populaties Lippenberen met een zeer lage genetische diversiteit overblijven, met een hoog risico op inteelt tot gevolg, wat uiteindelijk tot uitsterven zal leiden.

Een eerdere studie van Thatte et al. (2019) benadrukte de negatieve impact van menselijke activiteiten, nederzettingen en infrastructuur op de functionele connectiviteit van Lippenberen. Een andere studie van Dutta et al. (2015) benadrukte ook het belang van corridors voor Lippenberen in het Satpura-Maikal-landschap in India. In dit huidige project wil het team de genetische diversiteit, de genenstroom en de populatiestructuur in het westelijke deel van Maharashtra onderzoeken, dat drie beschermde gebieden zal omvatten; Melghat Tiger Reserve, Yawal Wildlife Sanctuary en Gautala Wildlife Sanctuary. Er is informatie beschikbaar om deze gebieden met elkaar te verbinden via corridors op basis van de verspreiding van tijgers, maar geen van de studies is uitgevoerd om de functionele connectiviteit in deze regio te identificeren.

Deze studie, die sinds 2024 wordt gefinancierd door Bears in Mind en de IBA, onderzoekt het effect van landschapskenmerken op functionele connectiviteit tussen populaties Lippenberen in het Melghat-landschap, India.

De Aziatische zwarte beer (Ursus thibetanus) is één van de iconische diersoorten in Pakistan, die in het bergachtige ecosysteem van het Raj-gebergte (HMR) leeft. In het grootste deel van zijn historische verspreidingsgebied in Pakistan zijn ze inmiddels uitgeroeid. De populatie neemt verder af en het verspreidingsgebied van deze soort krimpt door verlies en versnippering van leefgebied in. In verschillende valleien in de regio is de soort met lokaal uitsterven bedreigd. Beren worden geconfronteerd met de steeds groter wordende menselijke bevolking en infrastructuur, stroperij voor de handel in lichaamsdelen (voor medicijnen) en concurrentie met een steeds grotere veestapel om beperkt voedsel.

Extreme weersomstandigheden, moeilijk terrein en politieke onrust maken wetenschappelijk onderzoek in het leefgebied van deze beren in Pakistan een enorme uitdaging. Dit betekent dat basis informatie over het verspreidingsgebied van de soort nog steeds nauwelijks of anekdotisch is. Gebrek aan dit soort informatie zorgt er weer voor dat provinciale bestuurders en natuurbeschermingsorganisaties hun programma’s en beheersplannen niet goed op de berenpopulaties kunnen aansluiten.

Dit project van het Wildlife Ecology Lab van de Universiteit van Haripur (dat sinds 2024 financieel wordt ondersteund door Bears in Mind) heeft tot doel informatielacunes, verspreidingspatronen, populatiedynamiek, mens-beer conflicten en interacties over verlies van vee en gewasschade op te vullen en belangrijke beschermde gebieden te identificeren. De moderne gegevensverzameling en analytische benaderingen zullen worden toegepast om een wetenschappelijke database van beren in HMR op te bouwen. Bewustmakingscampagnes met lokale gemeenschappen en training van rangers worden ook gefaciliteerd tijdens de projectactiviteiten.

De diversiteit aan darmmicroben van Aziatische beren is nauwelijks bestudeerd; de meeste onderzoeken zijn uitgevoerd op bruine beren en andere Europese en Amerikaanse beersoorten. Het doel van dit onderzoeksproject van het Wildlife and Conservation Biology (WCB) Research Lab is om de diversiteit aan darmmicroben van wilde en in gevangenschap levende Lippenberen te bestuderen, om zo de diversiteit te begrijpen en te vergelijken.

Microbioom biologie is een relatief onderbestudeerd onderwerp in de biologie, maar het is veelbelovend, met name van belang in het begrijpen van de effecten van habitatdegradatie en beschikbaarheid van voedingsstoffen voor beren. De bevindingen zullen helpen om o.a. dierentuinen over de hele wereld waar de Lippenberen worden gehouden, alsmede de State Forest Department te helpen om de status van wilde beren en hun seizoensgebonden voedingsbehoeften te begrijpen.

De mestmonsters van wilde beren worden verzameld in het Jessore Wildlife Sanctuary, in de staat Gujarat – India, dat bekend staat om de hoge dichtheid van Lippenberen in India. De monsters van in gevangenschap levende beren zullen worden verzameld in verschillende dierentuinen en berenopvangcentra in India. Verse uitwerpselen worden verzameld in een steriele containers met een zoutoplossing en de isolatie van microben wordt uitgevoerd met conventionele microbiologische methoden. Verdere identificatie wordt gedaan met behulp van de Vitek-2 compact, een geautomatiseerd identificatiesysteem dat wordt gebruikt voor microbiële identificatie. Genotypische analyse zal worden uitgevoerd met behulp van 16s rRNA-analyse door Sanger-sequencing, gevolgd door data-analyse met behulp van BLASTN.