Beren in Turkije hebben met veel uitdagingen te maken. Hun leefgebied staat voortdurend onder druk, niet alleen door de bevolkingsgroei en de steeds verder uitbreidende infrastructuurprojecten, maar ook door politieke onrust. Onlangs (2010) ontving Karacabey Bear Sanctuary (ook wel Ovakorusu Bear Shelter genoemd) nabij Bursa in Turkije drie berenwelpen uit het oosten van Turkije. De moederbeer was omgekomen bij een bomexplosie. Twee lokale dierenverzorgers zorgen nu voor de beren. De verzorgers tonen een ongelooflijke toewijding voor de kleine welpen, zowel overdag als ‘s nachts. Het is erg belangrijk voor de lokale bevolking om deze toewijding te zien, omdat het hen bewust maakt dat leden van hun eigen gemeenschap hun tijd en inspanningen besteden aan het welzijn van dieren. Uit dezelfde blijk van waardering werd er een traditionele steenoven gebouwd om traditioneel Turks brood te bakken, niet voor mensen maar voor de beren! Bears in Mind financierde de bouw van de steenoven in 2011.
Het doel is om uiteindelijk een educatief bezoekerscentrum te ontwikkelen bij Karacabey Bear Sanctuary, waar mensen alles te weten kunnen komen over beren en de problemen waarmee ze in de regio worden geconfronteerd. Een veterinaire afdeling en een wildlife rehab faciliteit zullen ook deel uitmaken van dit centrum. Dat is dringend nodig, want tot nu toe gebruikten medewerkers van ‘Second Chance’ (de NGO betrokken bij het beheer, met name bestaande uit opgeleide dierenartsen) de tafel in de kleine keuken om beren te opereren. Beren hebben deze medische voorzieningen nodig omdat ze vaak gewond raken door jagers / stropers of in het verkeer, of vanwege gebitsproblemen als gevolg van slechte voeding. Bears in Mind zal Second Chance helpen en advies geven over het houden van beren en educatieve activiteiten waar en wanneer mogelijk!
Tussen 2008-2011 ondersteunde Bears in Mind het project “Let’s Meet and Protect Bears – the Symbol of BiH Forests”, gecoördineerd door Dr. Nasir Sinanovic van de Universiteit van Sarajevo. Het algemene doel van dit project was om bij het grote publiek een positief bewustzijn en begrip over wilde beren te creëren. Een educatie- en bewustwordingscampagne over de rol die beren als sleutelsoort vervullen in het ecosysteem moest hier verandering in brengen.
Het grootste probleem en de grootste uitdaging is dat er in die jaren heel weinig wetenschappelijke gegevens waren over wilde beren in BiH. Daarom vond Bears in Mind het belangrijk dat er een pilotstudie werd uitgevoerd en gegevens werden verzameld in een centrale en specifiek ingerichte database. Beren in gevangenschap werden ook geregistreerd in een speciale sectie. Er zijn verschillende informatiebronnen gebruikt en mensen benaderd die op de een of andere manier met beren te maken hadden (zogenaamde stakeholders): bosbeheerders, veehouders, imkers, NGO’s/GO’s, jagers, bergbeklimmersgroepen, toeristenorganisaties, maar ook mensen die in de buurt wonen van beren. Op deze manier kon een algemene schatting worden gemaakt van de omvang van de populatie beren die in BiH leven. Er is ook gedetailleerde informatie verzameld over mens-beerconflicten over beren die bijenkorven, boomgaarden en maisvelden plunderen. De volledige database heeft gediend als een solide basis voor het beheer van bruine beren in BiH.
Om de houding van mensen ten aanzien van beren te peilen, werd een uitgebreide survey gehouden onder een groep van ongeveer 3.000 mensen. De enquête bestond uit ongeveer 45 uiteenlopende vragen. Daarnaast werden vier workshops en twee ronde tafel bijeenkomsten georganiseerd worden (op diverse plekken in BiH) met als hoofdonderwerp hoe beren en mensen in harmonie naast elkaar kunnen leven. Tenslotte werden er diverse bijeenkomsten georganiseerd met overheidsfunctionarissen om de wet- en regelgeving ten aanzien van de bescherming van wilde beren, maar ook beren in gevangenschap (CITES, Animal Welfare Act), aan te scherpen.
In 2016 is Dr Sinanovic helaas komen te overlijden.
FPWC gebruikt vooral filmbeelden om de enorme biodiversiteit die Armenië en de hele zuidelijke Kaukasus rijk is, onder de aandacht te brengen. De regio is een zogenaamde ‘hotspot’. Dit houdt in dat het gebied tot één van de meest soortenrijke en tevens meest bedreigde op aarde hoort. De lokale bevolking is zich nauwelijks bewust van de enorme rijkdom en houdt zich daarom vrijwel niet bezig met beschermen ervan. FPWC werkt op alle mogelijke manieren aan het creëren van bewustzijn bij de lokale bevolking, van jong tot oud.
Sinds 2011 is FPWC nauw betrokken bij de dierentuin van Yerevan. Een unieke gelegenheid om de rijke natuur van Armenië ook hier naar voren te brengen. Daarnaast is het vooral zaak om de vele verblijven die de dierentuin rijk is, aan te pakken zodat het welzijn van de dieren toeneemt. Het oude berenverblijf hoort daar toe. Een zachte ondergrond, schuilmogelijkheden en klimstructuren bieden de twee jonge beren al veel meer gelegenheid om hun natuurlijke gedrag te ontplooien. De verzorgers zijn getraind en weten nu als geen ander hoe ze beren moeten verzorgen. Het nieuwe, 5 hectare grote, berenverblijf is inmiddels opgeleverd en eind 2017 is met financiële hulp van Bears in Mind de eerste beer uit haar benarde situatie gered en ondergebracht in het nieuwe verblijf.
Georgië heeft een groot probleem met beren in gevangenschap. Bears in Mind en NACRES werken al jaren naar een oplossing. Tot op heden is er zoveel mogelijk informatie over de beren en hun eigenaar verzameld in een centrale database. De eigenaren van de beren kregen tijdens een bezoek advies over verbetering van voedsel, huisvesting, gezondheid en verzorging. Ook werd gecontroleerd of de eigenaar in het bezit is van de juiste vergunning om de beer te mogen houden. Dit bleek vaak niet het geval. De eigenaren van de ‘kooiberen’ zijn voor hun inkomsten niet direct afhankelijk van de beren. Het lijkt erop dat de beer voor hen een soort statussymbool vormt.
In 2016 is voor de 4e keer sinds eind jaren 90 een inventarisatie gemaakt van de beren in gevangenschap in Georgië. Alle informatie is verzameld en ge-update in de database. Sinds de laatste inventarisatie in 2013 zijn diverse beren van eigenaar veranderd en sommige beren zijn helaas verdwenen of overleden. Vooralsnog is het de samenwerkende partijen niet gelukt om een opvangcentrum voor al deze beren te bouwen. Veelal vanwege de instabiele politieke situatie.
In 2007 zijn drie beren (Igor, Duuk en Diesel) uit een gesloten dierentuin nabij de hoofdstad Tbilisi, naar Het Berenbos in Rhenen gebracht. Deze actie heeft veel media aandacht getrokken en veel positieve reacties uit het hele land teweeggebracht. Maar helaas bleek het op lange termijn niet genoeg.
Igor, Duuk & Diesel in Rustavi ZooDe Georgische beren in Het Berenbos
Sinds 2019 werkt Bears in Mind samen met lokale partner SEED in een nieuwe bewustwordingscampagne. In de hoop een definitieve oplossing te vinden voor de vele beren in gevangenschap.
Sinds 1997 werken de Bulgaarse organisaties Semperviva en Balkani Wildlife Society (BWS) aan een fokprogramma voor een speciaal Bulgaars hondenras: de Karakachan. Dit hondenras werd (en wordt nog steeds) speciaal gebruikt ter bescherming van schaapskuddes. Geïnteresseerde herders ontvangen een puppy én een training in het verzorgen van de honden en het inzetten bij de bescherming van hun kudde. Een vertegenwoordiger van Semperviva bezoekt de herders jaarlijks om te kijken hoe het gaat.
Met steun van Bears in Mind zijn tussen 2002 en 2011 al >30 puppies geplaatst bij herders in het oostelijke Rhodopy gebergte. Bij deze kuddes zijn ondanks de aanvallen van beren en wolven geen schapen gedood. Bij schaapskuddes in hetzelfde gebied, zonder de bescherming van Karakachan honden, zijn in dezelfde periode 30 tot 40 schapen per kudde gedood. Het project is dus een groot succes. De honden schrikken de beren af die te dichtbij de kuddes komen. Op deze manier werken de honden dus mee aan de bescherming van de beer in zijn leefgebied en aan het harmonieuze samenleven van mens en dier.
Sinds 2002 heeft het Balikpapan-district in het Zuidoosten van Kalimantan op Borneo de Maleise beer uitgeroepen tot mascotte. Doel is om deze soort beter te kunnen beschermen. Dit heeft er o.a. toe geleid dat er betere bescherming kwam van het laatste stuk primair bosgebied in het district waar nog een populatie Maleise beren leeft (het Sungai Wain bos). Daarnaast heeft het tot meer en positieve bewustwording bij de lokale bevolking geleid. Het educatiecentrum heeft o.a. ook een berenverblijf wat voor een groot deel omringd is door een verhoogde brug. Vanaf hier kunnen bezoekers de zes beren zien spelen, klimmen en graven. Lokale gidsen zijn speciaal opgeleid om de bezoekers van informatie te voorzien. Er komen gemiddeld zo’n 70.000 bezoekers per jaar om te leren over beren!
Bezoekers leren van alles over beren via beschilderde panelen, schilderijen, beelden van beren en interactieve informatiedisplays. Al het educatiemateriaal is handgemaakt door lokale kunstenaars. Bears in Mind heeft in de beginjaren (vanaf 2004) regelmatig geïnvesteerd in de bouw van het centrum en haar educatieve middelen.
De Maleise beer (of Honingbeer) is een beschermde diersoort in Indonesië, maar de wetshandhavers nemen het vaak niet zo nauw. Doordat nog steeds enorme stukken natuurlijk bos worden omgezet in bijvoorbeeld palmolie plantages of op onverantwoorde wijze worden omgehakt, raken beren (en heel veel andere wilde dieren) hun leefgebied kwijt. In hun zoektocht naar eten komen ze soms in bewoonde gebieden aan de rand van bossen of ze worden gedood omwille van hun gal wat gebruikt wordt in Traditionele (Chinese) Medicijnen. De jongen worden gevangen genomen om als huisdier te dienen tot ze te groot (en te gevaarlijk) zijn geworden en de eigenaar het dier verwaarloosd of erger…
Een greep uit de meest recente financiële steun van Bears in Mind:
1) Diverse educatie materialen ontwikkeld en geprint;
‐ Ontwerp en productie van het nieuwe honingberen activiteiten boekje; ‐ Herdrukken van het honingberen boekje welke wordt uitgedeeld aan bezoekers van het centrum; ‐ Productie van diverse honingbeer promotie materialen;
2) Onderhoud en reparatie aan de bezoekersbrug van het educatiecentrum en de verblijven van de honingberen;
3) Het trainen van gidsen die bezoekers op een educatieve toer door het centrum nemen.
In 2023 zullen we onze financiële steun verder opvoeren om de hoognodige renovatie van het gehele centrum en het berenverblijf te helpen realiseren.
Hoe het allemaal begon… Het plan en de behoefte om iets fundamenteels te betekenen voor de vele in gevangenschap levende beren in Europa, is meer dan 30 jaar geleden ontstaan. In 1990 kreeg Ouwehands Dierenpark van de Europese Commissie de opdracht een plan op te stellen voor de huisvesting van een aantal in gevangenschap levende (ex-dans)beren uit Griekenland en Turkije. Die zouden in beslag worden genomen na een wetswijziging. Het gebruik van dansberen als straatvermaak werd destijds niet alleen in Griekenland verboden, maar kort daarop ook in Turkije. In de jaren die volgden (meer dan 200 beren moesten worden herplaatst), werden in bovengenoemde landen twee grote berenopvangcentra gebouwd en werden vele tientallen beren gered.
Mackenzie in zijn oude verblijfMackenzie wordt gevoerd door een NL VN soldaat
Maar er waren nog meer beren die een nieuw thuis nodig hadden, waaronder drie blinde dansende beren uit Turkije. Volgend op het eerste verzoek van de Europese Commissie, kon Ouwehands Dierenpark eindelijk aan dit verzoek voldoen met de start van de ontwikkeling van Het Berenbos. Een toevluchtsoord voor mishandelde bruine beren, opdat deze getraumatiseerde dieren een waardig bestaan konden krijgen. Er moest een aparte stichting worden opgericht om dit berenopvangcentrum te beheren, en de International Bear Foundation werd gesticht toen de eerste fase van dit speciale project in april 1993 voltooid was. Inmiddels kregen de eerste twee beren, Geert & Trudy die al in de dierentuin woonden, toegang tot het nieuwe bosrijke verblijf. Spoedig gevolgd door Mackenzie & Nelly, maar ook eenzame Jo uit de berenkuil van Maastricht vond in Het berenbos een veilig thuis. Inmiddels werden er nog drie beren ‘aangemeld’: Russische circusberen Battir & Mascha en verwaarloosde Duitse berin Niki. Daarna konden ook eindelijk de drie blinde Turkse beren Bora, Koröglû en Fiona gered en geïntroduceerd worden in hun nieuwe definitieve thuis.
Koröglû BoraFiona
In de vele jaren daarna heeft de stichting meerdere namen gehad, maar sinds 2016 opereren ze onder de naam ‘Bears in Mind’. Bears in Mind is een gerenommeerde organisatie binnen de ‘berenwereld’ en is lid van verschillende netwerkorganisaties zoals de IUCN (World Conservation Union), EAZA (European Association of Zoos & Aquaria), EARS (European Alliance of Rescue Centers & Sanctuaries) en de IBA (International Association for Bear Research & Management).
Het Berenbos – een begrip! Al 30 jaar biedt Het Berenbos een veilig thuis voor (tot nu toe – 2023) in totaal 34 bruine beren. Beren kwamen van circussen, privécollecties, theaters, de filmindustrie, erbarmelijke dierentuinen tot beren die naast een restaurant of tankstation werden gehouden. Helaas worden beren in gevangenschap gevonden onder veel gruwelijke en vaak beschamende omstandigheden. Sinds november 2022 leven er 11 beren in Het Berenbos: drie van een voormalig fokstation in Bulgarije, drie uit het door oorlog verscheurde Oekraïne waar ze tot hun redding naast een restaurant en een kleine kinderdierentuin werden gehouden, twee beren komen uit een gesloten dierentuin in Georgië, één uit een theater in Rusland waar de beer zijn trainer doodde voordat hij gered werd, één beer uit particulier bezit in Bosnië Herzegovina en één kwam uit Zweden waar ze werd gehouden als speelkameraadje voor een ijsbeerwelp die op het zee-ijs was gevonden en uiteindelijk kwamen beide beren samen in Ouwehands Dierenpark terecht.
De beren leven samen met een kleine roedel van vier wolven. Deze dieren worden in deze natuurlijke omgeving bij elkaar gehouden als een manier om de wilde situatie na te bootsen. De interactie tussen wolven en beren stimuleert het natuurlijke gedrag van beide soorten, hier hebben beide soorten baat bij. Er zijn nooit ernstige conflicten. De wolven krijgen meestal vlees, terwijl de beren slechts kleine hoeveelheden vlees eten als onderdeel van hun zeer gevarieerde seizoensdieet, gebaseerd op wat ze in het wild zouden vinden. Bears in Mind introduceerde het Natural Feeding Program in 1999 en in het eerste jaar was er al een groot verschil merkbaar in het gedrag van de beren, waarbij velen van hen voor het eerst in winterslaap gingen! Dit was een duidelijk teken dat het natuurlijke gedrag van deze getraumatiseerde dieren kon worden hersteld als de juiste ‘tools’ en zorg werden geboden. Het Berenbos is 20.000m2 groot, heeft een grote vijver waar de beren kunnen drinken/zwemmen/afkoelen en spelen, met een waterval. Het maakt deel uit van het omliggende natuurlijke bos dat grenst aan de dierentuin en heeft 11 kunstmatige holen en twee kleine houten hutjes waar de beren kunnen schuilen voor het weer of waarin ze kunnen overwinteren. Voordat bezoekers Het Berenbos betreden, loopt men door ‘Karpatica‘. Een serie gesimuleerde gevels van huizen in Roemeense stijl met informatief en interactief educatief materiaal voor jong en oud. Over de biologie en ecologie van beren in het algemeen, bedreigingen voor beren en hun leefomgeving en natuurlijk over Bears in Mind en hun projecten over de hele wereld.
Omdat Het Berenbos onderdeel is van de algemene wandelroute door Ouwehands Dierenpark, kunnen jaarlijks bijna een miljoen bezoekers de beren bekijken en leren over beren! Dit biedt Bears in Mind een unieke en enorme kans om bezoekers te bereiken en hen deel te laten uitmaken van de missie: een betere wereld creëren waar beren en mensen vreedzaam naast elkaar kunnen leven.
Hoewel bruine beren in Albanië beschermd zijn bij wet, worden er veel wilde beren gestroopt en is controle hierop nihil. Ook is het houden van beren in gevangenschap verboden. Uit onderzoek van partner organisatie PPNEA in 2011 bleek dat er 28 beren onder erbarmelijke omstandigheden gehouden werden. Zwakke handhaving en een hoge mate van corruptie in het land zorgden ervoor dat de populatie wilde beren steeds verder afnam. Recente schattingen gemaakt door de LCIE (Large Carnivore Initiative for Europe) variëren tussen de 180-200 wilde beren in Albanië.
Hoewel er in Albanië op diverse plekken openlijk beren worden gehouden bij restaurants en cafés, blijkt uit een enquête uitgevoerd door PPNEA dat de meeste mensen dit sterk afkeuren. Volgens hen gebruiken ze de beren niet om klanten te trekken. De eigenaren willen er dus kennelijk geen geld mee verdienen! Maar wat is dan wel de motivatie om berenjongen voor veel geld van een stroper te kopen en het risico te lopen op een boete omdat het houden van beren illegaal is? Om over de kosten voor jarenlange zorg voor een beer nog maar niet te spreken! Mogelijk worden beren gehouden als statussymbool en hebben de eigenaren connecties met de onderwereld. Dit zijn vermoedens. De werkelijke factoren moeten worden onderzocht, te meer omdat het aantal beren dat onder dergelijke omstandigheden gehouden wordt, toeneemt. Met alle gevolgen voor de wilde populatie!
Update 2022 De afgelopen tien jaar zijn alle restaurantberen uit Albanië naar buitenlandse opvangcentra en dierentuinen gebracht. De laatste officiële ‘restaurantbeer’ Mark, werd begin december 2022 gered door stichting Vier Voeters, en overgebracht naar het Oostenrijkse opvangcentrum voor beren in Arbesbach.
Het is de Albanese overheid zelf niet gelukt om een opvangcentrum op te zetten, ondanks jarenlange campagne van verschillende internationale organisaties. De beren werden dus aan hun lot overgelaten, wat diverse dierenwelzijnsorganisaties niet lieten gebeuren.
Bears in Mind heeft ARKA over de jaren op meerdere fronten geholpen met de bouw van het opvangcentrum en de reddingsmissies van de verschillende Servische dansberen. Tussen 2010 en 2018 bestond die hulp vooral uit het renoveren en uitbreiden van het centrum. Op diverse plaatsen zijn schuifdeuren gemaakt zodat de verblijven onderling aan elkaar gekoppeld konden worden en het dagelijks management van de beren gemakkelijker werd. Het dak was op diverse plaatsen verrot en is vervangen. Het buitenverblijf van de beren werd uitgebreid tussen 2016 – 2018.
Eind 2019 leefden er nog vier ex-dansberen in Banostor. Het doel van ARKA is om het opvangcentrum verder uit te breiden zodat het plaats kan bieden aan nog meer beren en andere wilde dieren die opvang nodig hebben. De wens is ook om op termijn een bezoekerscentrum te bouwen.
In 2010 bracht de Kroatische berenexpert Djuro Huber bracht de schrijnende situatie bij Bears in Mind onder de aandacht. Hij had op verzoek van de Bulgaarse NGO Balkani Wildlife Society (BWS) een bezoek gebracht aan het fokstation Kormisosh, om de beren de nodige veterinaire zorg te geven. Hij trof sterk vermagerde beren aan, rondjes lopend in betonnen bakken.
Niet alle beren waren in het station gefokt. Ook een jonge, verweesde beer was in een hok gestopt. De lokale bevolking had haar gevonden, van haar moeder geen enkel spoor. Deze wilde beer, Buya genaamd, was er het slechtst aan toe van allemaal. Bears in Mind kwam snel in actie. Samen met haar Bulgaarse partner Balkani Wildlife Society, Sofia Zoo en de overheid zorgden we dat de beren voldoende voedsel en veterinaire zorg kregen. Een lange termijn oplossing was echter dringende noodzaak. In 2013 zijn we begonnen de eerste beren vanuit Kormisosh te herplaatsen in opvangcentra in West Europa. Buya verhuisde in april 2014 naar haar nieuwe Bulgaarse verblijf in Vlahi, naast beer Medo. In mei 2014 zijn vier Kormisosh beren (waaronder Maria en Pesho) richting NL gekomen. In mei 2015 werden de laatste twee beren, Keta en Mincho, naar Het Berenbos getransporteerd. Alle beren zijn uit Kormisosh verdwenen en deze vreselijke plek heeft voorgoed haar deuren gesloten!
Beren Medo en Buya maakten lange tijd onderdeel uit van het educatiecentrum in Vlahi. Veel leerlingen, studenten én toeristen bezoeken het centrum en leren daar van alles over de Bulgaarse natuur met daarin de carnivoren bruine beer, wolf, lynx en jakhals. Door aanleg van een aantal slaapzalen en een keuken wordt het centrum omgetoverd tot een plek waar groepen wat langer kunnen blijven om volledig ‘ondergedompeld’ te worden in de natuur van het Pirin gebergte. In augustus 2019 zijn Medo en Buya noodgedwongen verhuisd naar Noord Italië, waar ze nu deel uitmaken van een ander educatief centrum. Lees meer hierover op: https://www.bearsinmind.org/Project/opvang-medo-buya
