Wanneer de eerste beren gehouden werden als zogenaamde kasteelberen in het voormalige Bohemië (een vroeger deel van Tsjechië) is niet bekend. Maar we weten wel dat de eerste beren vanaf de tweede helft van de 16e eeuw bij het kasteel van Český Krumlov gehouden werden. De eerste gegevens over het houden van beren in de slotgracht dateren uit 1707, het waren er vier. Van de jaren 1730 tot de jaren 1790 werden er continu beren in de gracht gehouden, hoewel er in de eerste helft van de 19e eeuw geen dier te vinden was. Pas in 1857 haalde Karl zu Schwarzenberg van de familie Orlík een paar beren uit Transsylvanië (Roemenië) voor Johann Adolf II. zu Schwarzenberg. Behalve dat er beren werden geboren in het kasteel van Český Krumlov, werd het aantal dieren op peil gehouden door ze uit dierentuinen te kopen, maar ook door donaties van bekende aristocraten. Vanaf 1887 bleef de slotgracht 20 jaar onbewoond. In 1907 schonk prins Sigmund Schonburg-Waldenburg zu Schwarzenberg twee berinnen genaamd Ruschi en Ajax aan Český Krumlov, meegebracht van het domein van Kasteel Kynžvart. De eerste beer leefde tot 1930, de andere tot 1935. Daarna is de gracht altijd bewoond geweest door beren, tot in het heden.
Bear Alert meldingen
Naast beren in de slotgracht van Český Krumlov, werden en worden er ook bij andere kastelen beren in slotgrachten opgesloten. Over de jaren zijn er bij Bears in Mind vele meldingen via Bear Alert binnengekomen, meestal door toeristen die de kastelen bezochten. Rond 2010 werd een poging gedaan om aandacht te vragen voor dit fenomeen, in Tsjechië, maar kwam het niet tot een oplossing. Momenteel (2024) zitten er drie bruine beren in Český Krumlov, een Aziatische zwarte beer bij kasteel Konopiště, een bruine beer bij kasteel Náchod en twee bruine beren bij kasteel Točník. Daarnaast zitten er nog twee bruine beren in het zogenaamde Medvědárium in het stadpark van Beroun.
Bezoek en werken naar een oplossing
Sinds 2021 hebben we de draad weer opgepakt en zijn we met de lokale Tsjechische partner en onze Duitse collega’s van Stiftung für Bären gaan onderzoeken hoe we dit fenomeen voor eens en altijd kunnen stoppen. Stiftung für Bären is begin 2023 een petitie gestart die in juni 115.000 keer werd ondertekend. Half juni is de coalitie naar Tsjechië afgereisd om de situatie in de verschillende kastelen te bekijken. We hebben gesprekken gevoerd met de lokale partner, met de kasteelbeheerders, een lokale dierenwelzijnsorganisatie en het belangrijkste: met de verantwoordelijke persoon binnen het National Heritage Institute (NPU). Dit instituut valt direct onder het Ministerie van Cultuur en is verantwoordelijk voor het beheer van de Tsjechische monumenten en kastelen (en dus ook de beren!).
We hadden een succesvolle eerste ontmoeting met de deputy director de heer Pešek, waarbij we onzer organisaties presenteerden, de petitie hebben overhandigd, onze visies deelden en oplossingen hebben aangedragen. Traditie is een belangrijke motivatie in dit verhaal, waarom er nog steeds beren op deze wijze (legaal) gehouden worden in tegenstelling tot de rest van Europa.
Er zal geen snelle oplossing mogelijk zijn, maar we zullen gefaseerd te werk gaan, om deze traditie te beëindigen, ism de verantwoordelijke instituten en autoriteiten. Belangrijk hierin is o.a. het uitvoeren van bezoekers interviews bij de verschillende kastelen, om inzicht te krijgen in de mening en motivatie van bezoekers ten aanzien van de beren. Zowel lokale Tsjechische bezoekers als internationale toeristen. Daarnaast de alternatieve educatieve mogelijkheden in de kastelen uitwerken op de plekken waar nu de beren gehouden worden, icm een speciale website voor bezoekers aan de kasteelberen. Deze zal te bereiken zijn via een QR-code. Hierdoor willen we het publiek laten zien wat beren in gevangenschap werkelijk nodig hebben en hoe de toekomst van deze beren eruit kan zien, met voorbeelden uit de opvangencentra in Duitsland en ons eigen Berenbos. Mogelijk gaan we later dit jaar beer Jiri verplaatsen naar een dierentuin in de UK en aan het einde van dit jaar de eerste twee bruine beren herplaatsen, uit Český Krumlov, naar de berenopvang in Duitsland. Wordt vervolgd!