Home > 2023

Project year: 2023

Criminelen gebruiken ons land om op grote schaal streng verboden handel te drijven in traditionele Chinese medicijnen (TCM) waar bedreigde dieren en planten in worden verwerkt. Dat toont een onderzoek aan van vier organisaties. De Nederlandse stichtingen SPOTS, IUCN NL, Bears in Mind en ELI (een internationale autoriteit die onderzoek doet naar criminele netwerken achter illegale handel in wildlife) begonnen in 2021 met hun geheime onderzoek, dat leidde tot schokkende bevindingen. Deze werden in 2023 overgedragen aan de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA). Zij startten een vervolgonderzoek en recent vonden er huiszoekingen, inbeslagnames en een arrestatie plaats. Het onderzoek loopt nog.

Inspecteurs van NVWA doorzoeken een grote hoeveelheid aan TCM producten (c) NVWA

Onderzoek SPOTS, IUCN NL, ELI en Bears in Mind

Illegale handel in wilde dieren is een zeer lucratieve en groeiende vorm van georganiseerde misdaad. Toch blijft deze vorm van criminaliteit veelal onderbelicht. Het was de reden voor SPOTS, IUCN NL, Earth League International (ELI) en Bears in Mind om een onderzoek te starten naar deze illegale handel in Nederland en de EU. De focus van het onderzoek lag op de handel in bedreigde diersoorten die gebruikt worden als ingrediënt voor traditionele Chinese medicijnen (TCM). Een specifiek gedeelte van TCM gebruikt bedreigde planten en lichaamsdelen van wilde dieren als ingrediënt. Door die vraag komen verschillende bedreigde diersoorten onder nog meer onder druk te staan. De bekendste voorbeelden daarvan zijn de neushoorn, het schubdier (pangolin) en de tijger.

Meer en meer wordt in TCM producten gewerkt met zogenaamde vervangende dieren. Zo worden luipaarden, leeuwen, sneeuwluipaarden en jaguars gebruikt als vervanger van de tijger en de Afrikaanse pangolin als vervanger van de (uitstervende) pangolin in Azië. Het zorgt voor een toenemende druk op vele al met uitsterven bedreigde dieren en planten.

In 2021 werd gestart met het onderzoek welke zich richtte op Nederland en de EU. Zoals gezegd; de bevindingen waren schokkend.

Nederland spil in illegale handel voor TCM

Uit het door ELI verrichte onderzoek, komt naar voren dat Nederland een belangrijke doorvoer, – alsook bestemmingsmarkt is voor TCM-producten die ingrediënten bevatten van bedreigde planten- en diersoorten waarin niet gehandeld mag worden en dus illegaal zijn. Het Nederlandse criminele netwerk dat uit het onderzoek naar voren kwam, wordt ervan verdacht deze uit China te hebben geïmporteerd, de materialen te hebben gebruikt om illegale TCM-producten te maken en deze vervolgens binnen Nederland en andere EU-landen te hebben gedistribueerd. Deze illegale TCM-producten bevatten verboden ingrediënten zoals schubben van het schubdier, hoorn van neushoorn en tijgerbotten.

De illegale TCM-producten worden hierbij vaak samen met legale producten vervoerd, zodat het voor opsporingsdiensten moeilijker is om ze te identificeren. Uit het onderzoek blijkt verder dat dit criminele netwerk eveneens betrokken is bij andere vormen van zware criminaliteit zoals het witwassen van geld en drugshandel en in het verleden mensensmokkel.

Belt and Road Initiative

Uit ELI’s onderzoek kwam verder naar voren dat de illegale producten veelal per trein worden geëxporteerd naar de EU vanuit China. Deze treinroute is onderdeel van de zogenaamde Belt and Road Initiative van China; een ontwikkelingsstrategie van China waarbij het land handelsnetwerken aanlegt over de hele wereld. Door de aanleg van infrastructuren in landen met grote biodiversiteit, wordt ook de illegale handel in bedreigde planten en dieren gemakkelijker. Dit is bijvoorbeeld te zien in de illegale handel van jaguars. Met een toenemende invloed van China in Zuid-Amerika, is de illegale handel in dit dier explosief gegroeid. Jaguar lichaamsdelen worden in TCM gebruikt ter vervanging van de tijger.

Deze illegale handel leidt niet alleen tot een afname van de biodiversiteit en het nog verder onder druk zetten van al bedreigde planten en diersoorten. Het leidt ook tot enorme zoönotische risico’s. De COVID-19 pandemie met wereldwijd meer dan drie miljoen doden en een miljardenschade aan economieën, is zeer waarschijnlijk begonnen op een wildlife markt in China. Deze markt stond bekend om de verkoop van wilde dieren waaronder veel dieren die gewild zijn in een gedeelte van TCM zoals vleermuizen en pangolins (schubdieren).

Oproep aan de politiek – neem wildlife crime serieus!

Uit het onderzoek komt naar voren dat er achter de illegale handel in dieren en planten grootschalige, internationale criminele netwerken schuilgaan die zich ook bezighouden met andere vormen van zware criminaliteit zoals het witwassen van geld en drugshandel. Nederland kan een belangrijke rol spelen bij het bestrijden van wildlife crime en het oprollen van deze criminele netwerken. Nederland is een belangrijke schakel in de illegale handel, zo bleek ook uit het onderzoek.

Volgens de vier organisaties is het van het grootste belang dat de politiek meer gaat inzetten op structurele aandacht voor wildlife criminaliteit. Daarbij is ook specifieke aandacht nodig voor de rol die TCM speelt binnen deze vorm van misdaad. Zij doen een dringende oproep aan de politiek om meer middelen beschikbaar te stellen, zowel mankracht als financiële middelen. Ze roepen de NL regering ook op om dit onderwerp te agenderen bij internationale overleggen die gaan over Biodiversiteit en bij instanties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Ook de oprichting van een wildlife unit die geheel gespecialiseerd is in de aanpak van illegale handel in bedreigde soorten, behoort tot de aanbevelingen die gedaan worden in het onderzoeksrapport van de organisaties. Meer aandacht is nodig, aldus de betrokkenen, omdat het de verwachting is dat wildlife crime de komende jaren flink zal blijven groeien.

Verwachte groei van traditionele medicijnen

Volgens de WHO worden traditionele medicijnen door zo’n 60% van de wereldbevolking gebruikt en zijn ze, aldus de WHO, voor veel mensen de enige toegang tot medische zorg. De WHO ziet een enorme potentie in traditionele medicijnen. De vier organisaties zijn daarom van mening dat het essentieel is dat de WHO zich uitspreekt tegen het gebruik van bedreigde dieren en planten in traditionele medicijnen.

Ook de Chinese overheid zet sterk in op de uitbreiding van het gebruik van TCM en heeft dit opgenomen in hun vijfjarenplannen. Hierdoor is het de verwachting dat de (illegale) handel in bedreigde dieren en planten alleen maar zal toenemen. Naar verwachting zal de geschatte waarde van TCM zal in 2030 ongeveer 1 biljoen dollar zijn.

Het hele (Engelstalige) onderzoeksrapport met daarin de aanbevelingen is via deze link te lezen.

Photo header: Britta Jaschinski/ IUCN NL

Lippenberen (Melursus ursinus) komen verspreid voor in de laaglanden van Nepal. Ondanks dat de soort gecategoriseerd is als Kwetsbaar door de IUCN, krijgt deze beersoort nog steeds niet voldoende aandacht mbt de bescherming ervan. Lippenberen spelen een belangrijke rol in de natuur, bijvoorbeeld bij het in balans houden van ecosystemen door schadelijke insecten te consumeren.

Het doel van deze studie door het Environment Protection and Study Centre (ENPROSC) is om het gebrek aan kennis & informatie over lippenberen aan te pakken, waarbij de nadruk ligt op gebieden met een hoge berenpopulatie, maar waar onvoldoende onderzoek plaatsvindt. Om gegevens uit het veld te verzamelen, zal er binnen een bosgebied een raster van 2×2 vierkante kilometer worden aangelegd. Er zullen 30 cameravalopstellingen worden gekozen met behulp van een rasterindeling, gedurende 15 dagen. Deze techniek zal drie keer herhaald worden in verschillende grids, wat resulteert in een totale dekking van 120 grids voor de cameravallen in het studiegebied. Daarnaast zal er een enquête met specifieke vragen worden uitgevoerd in Lamahi, Rapti, Rajpur en Gadhawa. Verdere analyse zal worden uitgevoerd met behulp van geschikte modellen en technieken.

De verwachte resultaten van het project omvatten een inhoudelijk basisrapport, inzicht in de conflictstatus tussen mens en beer en een beheerplan voor het behoud van de lippenbeer. Dit project probeert kennislacunes te overbruggen, biedt nieuwe inzichten buiten de beschermde gebieden en draagt bij aan het algehele ecologische welzijn van het studiegebied. Bears in Mind heeft financieel bijgedragen in het project.

Wanneer de eerste beren gehouden werden als zogenaamde kasteelberen in het voormalige Bohemië (een vroeger deel van Tsjechië) is niet bekend. Maar we weten wel dat de eerste beren vanaf de tweede helft van de 16e eeuw bij het kasteel van Český Krumlov gehouden werden. De eerste gegevens over het houden van beren in de slotgracht dateren uit 1707, het waren er vier. Van de jaren 1730 tot de jaren 1790 werden er continu beren in de gracht gehouden, hoewel er in de eerste helft van de 19e eeuw geen dier te vinden was. Pas in 1857 haalde Karl zu Schwarzenberg van de familie Orlík een paar beren uit Transsylvanië (Roemenië) voor Johann Adolf II. zu Schwarzenberg. Behalve dat er beren werden geboren in het kasteel van Český Krumlov, werd het aantal dieren op peil gehouden door ze uit dierentuinen te kopen, maar ook door donaties van bekende aristocraten. Vanaf 1887 bleef de slotgracht 20 jaar onbewoond. In 1907 schonk prins Sigmund Schonburg-Waldenburg zu Schwarzenberg twee berinnen genaamd Ruschi en Ajax aan Český Krumlov, meegebracht van het domein van Kasteel Kynžvart. De eerste beer leefde tot 1930, de andere tot 1935. Daarna is de gracht altijd bewoond geweest door beren, tot in het heden.

Oudere vrouwtjesbeer wordt alleen gehouden in een deel van de slotgracht van Český Krumlov

Bear Alert meldingen
Naast beren in de slotgracht van Český Krumlov, werden en worden er ook bij andere kastelen beren in slotgrachten opgesloten. Over de jaren zijn er bij Bears in Mind vele meldingen via Bear Alert binnengekomen, meestal door toeristen die de kastelen bezochten. Rond 2010 werd een poging gedaan om aandacht te vragen voor dit fenomeen, in Tsjechië, maar kwam het niet tot een oplossing. Momenteel (2024) zitten er drie bruine beren in Český Krumlov, een Aziatische zwarte beer bij kasteel Konopiště, een bruine beer bij kasteel Náchod en twee bruine beren bij kasteel Točník. Daarnaast zitten er nog twee bruine beren in het zogenaamde Medvědárium in het stadpark van Beroun.

Aziatische zwarte beer genaamd Jiri loopt rondjes bij het kasteel van Konopiště

Bezoek en werken naar een oplossing
Sinds 2021 hebben we de draad weer opgepakt en zijn we met de lokale Tsjechische partner en onze Duitse collega’s van Stiftung für Bären gaan onderzoeken hoe we dit fenomeen voor eens en altijd kunnen stoppen. Stiftung für Bären is begin 2023 een petitie gestart die in juni 115.000 keer werd ondertekend. Half juni is de coalitie naar Tsjechië afgereisd om de situatie in de verschillende kastelen te bekijken. We hebben gesprekken gevoerd met de lokale partner, met de kasteelbeheerders, een lokale dierenwelzijnsorganisatie en het belangrijkste: met de verantwoordelijke persoon binnen het National Heritage Institute (NPU). Dit instituut valt direct onder het Ministerie van Cultuur en is verantwoordelijk voor het beheer van de Tsjechische monumenten en kastelen (en dus ook de beren!).

Team work, works!

We hadden een succesvolle eerste ontmoeting met de deputy director de heer Pešek, waarbij we onzer organisaties presenteerden, de petitie hebben overhandigd, onze visies deelden en oplossingen hebben aangedragen. Traditie is een belangrijke motivatie in dit verhaal, waarom er nog steeds beren op deze wijze (legaal) gehouden worden in tegenstelling tot de rest van Europa.

VLNR: Rüdiger Schmiedel (St.f.B.), Eva Filipczyková (CZ project leider), Oldřich Pešek (Deputy Director General – NPU), Bernd Nonnenmacher (St.f.B.) en Koen Cuyten (Bears in Mind

Er zal geen snelle oplossing mogelijk zijn, maar we zullen gefaseerd te werk gaan, om deze traditie te beëindigen, ism de verantwoordelijke instituten en autoriteiten. Belangrijk hierin is o.a. het uitvoeren van bezoekers interviews bij de verschillende kastelen, om inzicht te krijgen in de mening en motivatie van bezoekers ten aanzien van de beren. Zowel lokale Tsjechische bezoekers als internationale toeristen. Daarnaast de alternatieve educatieve mogelijkheden in de kastelen uitwerken op de plekken waar nu de beren gehouden worden, icm een speciale website voor bezoekers aan de kasteelberen. Deze zal te bereiken zijn via een QR-code. Hierdoor willen we het publiek laten zien wat beren in gevangenschap werkelijk nodig hebben en hoe de toekomst van deze beren eruit kan zien, met voorbeelden uit de opvangencentra in Duitsland en ons eigen Berenbos. Mogelijk gaan we later dit jaar beer Jiri verplaatsen naar een dierentuin in de UK en aan het einde van dit jaar de eerste twee bruine beren herplaatsen, uit Český Krumlov, naar de berenopvang in Duitsland. Wordt vervolgd!

De afgelopen jaren heeft West-Nepal te maken gehad met een toenemend en buitensporig conflict tussen mens en dier, dat resulteerde in het doden van bijvoorbeeld beren als vergeldingsmaatregelen. Basisinformatie over conflicten, status en verspreiding van beren in het algemeen, ontbreken voor het ontwerpen van maatregelen voor de bescherming van beren en het beperken van conflicten.

Deze studie, sinds 2023 ondersteund door Bears in Mind, zal de status en ernst van de conflicten tussen de Aziatische zwarte beer (Ursus thibetanus laniger) – en mensen beoordelen en vooral een populatieonderzoek uitvoeren in Rara National Park, Nepal. Het onderzoek zal worden uitgevoerd naar aanleiding van een enquête en een vragenlijstonderzoek om de bezettings- en habitatbeïnvloedende variabelen te beoordelen, evenals de perceptie van mensen in het conflictgebied.

De studie zal eveneens de nadruk leggen op het natuurbeschermingsprogramma in coördinatie met lokale gemeenschappen en scholen, gelegen in de nabijheid van het berenhabitat, met als doel het verminderen van mens-beerconflicten, het vergroten van het bewustzijn van de gemeenschap over het belang van veiligheidsmaatregelen voor beren, en het bewustzijn van de juridische status met betrekking tot stroperij en jacht op beren.

Beren zijn gewild voor gebruik in traditionele medicijnen, voor consumptie en als huisdier. Indonesië, een bekend epicentrum van de illegale handel in wilde dieren en planten, kent een bloeiende handel in beren, maar er is nog maar heel weinig bekend over de huidige status van deze handel. Dit gebrek aan informatie vormt een obstakel voor natuurbeschermingsacties en belemmert de inspanningen om deze illegale handel te beëindigen en uiteindelijk beren in het wild beter te beschermen.

Het begrijpen van de drijvende krachten achter deze handel, de herkomst van de beren en andere relevante dynamieken is essentieel voor het ontwikkelen van een strategie om deze misdaad tegen te gaan. Het onderzoeken van juridische afschrikmiddelen, zoals inbeslagnames en straffen, is ook essentieel om de handhavingsinspanningen beter te ondersteunen en beleidsbeslissingen te onderbouwen. Hoewel er enig werk is verricht om deze informatie te verzamelen en samen te stellen, ontbreken belangrijke gegevenscomponenten of zijn ze verouderd, wat de inspanningen voor natuurbescherming belemmert.

Met financiële steun van Bears in Mind wil het team van Monitor Conservation Research Society (kort: Monitor) deze gaten in de kennis opvullen en de resulterende informatie gebruiken om effectieve handhavingsinspanningen te ondersteunen, het nationale beleid te versterken en de inspanningen voor natuurbehoud in Indonesië te katalyseren om beren beter te beschermen tegen de illegale handel in wilde dieren.

De status van Lippenberen (Melursus ursinus) buiten de beschermde gebieden in Nepal is onduidelijk. Dit nieuwe project, ondersteund door Bears in Mind sinds 2023, heeft tot doel om voor het eerst de verspreiding van Lippenberen, hun leefgebied en de bedreigingen voor natuurbehoud te onderzoeken in een kritieke corridor van de provincie Lumbini.

Gegevens over sporen van beren, inbeslagnames van berenhuiden en gal, en zeer recent de vangst van een berenwelp door locals als vergelding voor een conflict, duiden op een bedreigde status van de populatie Lippenberen. Daarom probeert het team met dit project de barrières voor de bescherming van Lippenberen te doorbreken door specifieke onderzoeks- en natuurbeschermingsactiviteiten te initiëren met behulp van cameravallen, sporenonderzoeken en evaluaties van bedreigingen voor leefgebied en natuurbescherming.

Het project wil ook bewustzijn creëren en het monitoren en beschermen van beren stimuleren door middel van gemeenschapsactiviteiten. De resultaten van het project zullen waardevol zijn voor de planning van natuurbescherming en ontwikkeling op lokaal niveau en voor het formuleren van een nationale strategie en actieplan voor het behoud van beren voor Nepal.

De illegale handel in wilde dieren en planten is een opkomende bedreiging voor het behoud van de biodiversiteit. Het is het meest prominent aanwezig in ontwikkelingslanden met een beperkte capaciteit om illegale handel aan te pakken en legale duurzame handelsregulering te reguleren. Beren worden voornamelijk gestroopt en verhandeld vanwege hun galblaas, die wordt gebruikt voor de behandeling van verschillende medische aandoeningen die verband houden met medicinale tradities. Bijvoorbeeld ter behandeling van diverse ziektes van de Shoka-stam in India. Of in Traditionele Chinese Medicijnen, waar een uitgebreide illegale handel naar China het gebruik ervan stimuleert om galstenen, leverproblemen, koorts, hartziekten en oogirritatie te behandelen. Maar bijvoorbeeld ook in de traditionele Ayurveda en Tibetaanse geneeskrachtige tradities.

Na het sterk toenemende gebruik van berengal en de klinisch bewezen behandeling van leverziekten als gevolg van de aanwezigheid van ursodeoxycholzuur (ursodiol), begon het commercieel houden van beren voor berengal in de jaren tachtig. De bedreigde Aziatische zwarte beren (Ursus thibetanus), Maleise beren (Helarctos malayanus) maar ook bruine beren, worden bij voorkeur gekweekt voor gal. Dit komt vaker voor in China, waar het gebruik van berengal van in gevangenschap levende beren legaal is (hoewel het illegaal is gal van wilde beren te gebruiken).

Nepal ligt tussen India en China in, de twee grootste consumenten van traditionele medicijnen (bijvoorbeeld traditionele Chinese medicijnen in China; Ayurveda in India). Nepal heeft ook consumenten van traditionele medicijnen, waaronder Amchi, ook wel Tibetaanse medicijnbeoefenaars genoemd, Nepalese volksgeneesmiddelen en Ayurveda; en hebben het historische gebruik van delen van beren als remedie voor verschillende aandoeningen gedocumenteerd. Uit een recent onderzoek blijkt dat Nepal een doorvoerland is voor de handel in berengal van India naar China, terwijl er aanwijzingen zijn dat Nepal zowel een doorvoer- als een bronland is.

In dit licht ondersteunt Bears in Mind sinds 2023 dit project van Greenhood Nepal om de omvang van de handel in Nepal te onderzoeken en welke maatregelen genomen moeten worden om het behoud van beren te garanderen, en om mogelijke hiaten bloot te leggen.

Foto’s (c) Greenhood Nepal

‘Andesbeer, het conflict over territorium’ is een documentaire film over de Brilbeer, een bedreigde en endemische diersoort uit de tropische Andes van Zuid Amerika. De Brilbeer is één van de meest fascinerende diersoorten van Ecuador. Zijn aanwezigheid is de afgelopen decennia bekender geworden vanwege de verkleining van zijn leefgebied en de daaruit voortvloeiende groeiend aantal conflicten met lokale gemeenschappen. Landbouw en veeteelt bedreigen hun territorium en het filmteam wil hun verhaal vertellen om bij te dragen aan de bescherming van deze bedreigde diersoort. Het team wil de realiteit van de Brilbeer in het Metropolitan District van de hoofdstad Quito (DMQ) en in de provincie Pichincha laten zien, de ecologie en biologie, het conflict met de lokale gemeenschappen, de inzet van publieke en private organisaties voor het behoud ervan, en het onderzoekswerk naar deze soort van Santiago Molina tonen, met een sterke focus op burgerwetenschap (citizen science).

Het team heeft met deze documentaire film vijf doelstellingen:

– Onthul de realiteit over de Brilbeer in de provincie Pichincha en de DMQ. Het team wil de gevolgen van menselijk gedrag op het milieu blootleggen, via alle actoren en partijen die betrokken zijn, in het DMQ en de verschillende nabijgelegen ecosystemen waar de Brilbeer leeft.

– Om te laten zien dat het conflict over het territorium van de Brilbeer niet alleen tussen mensen en beren gaat, maar ook tussen mensen en natuurlijke hulpbronnen.

– Een documentaire maken vanuit een wetenschappelijke invalshoek en niet louter contemplatief en geïdealiseerd.

– Het voorstellen van manieren voor samenleven tussen beren en mensen, door middel van milieueducatie (conservation education). Het team is van mening dat het sensibiliseren van de bevolking die samenleeft met de beer acceptatie en co-existentie in hetzelfde territorium mogelijk zou kunnen maken.

– Ten slotte wil het team de bescherming van deze emblematische soort van Ecuador aanmoedigen, door middel van milieueducatie, wetenschappelijke verspreiding van data en steun voor de ontwikkeling van overheidsbeleid dat deze soort beschermt en het behoud bevordert.

Onderzoek naar de populatiestatus van de Brilbeer (Tremarctos ornatus) is in Colombia ontwikkeld door gebruik te maken van schattingen van de bezettingsgraad en de dichtheid in zeer gefragmenteerde gebieden van relatief lage kwaliteit. Het is noodzakelijk om deze populatieonderzoeken in gebieden met hoge connectiviteit uit te voeren, om meer inzicht te krijgen hoe de populatiedynamiek is, wat van essentieel belang is voor het behoud en het beheer van wilde dieren. Dit biedt ook de meest directe maatregelen om problemen aan te pakken en omdat populatietrends het mogelijk maken de belangrijkste factoren voor de levensvatbaarheid van diersoorten op de lange termijn te identificeren. Een Population Viability Analysis (PVA) kan helpen bij het identificeren van de belangrijkste aspecten met betrekking tot de groei van een populatie, en de daaruit voortvloeiende modellen kunnen worden gebruikt voor het evalueren van de effecten van beheerstrategieën om de meest effectieve beschermingsmaatregelen voor een bepaalde populatie of soort te identificeren, evenals verdere onderzoeksbehoeften.

Deze studie, die sinds 2023 door Bears in Mind wordt ondersteund, heeft tot doel de levensvatbaarheid van de Andesberenpopulatie in de Guacharos-Puracé Biological Conservation Corridor PNR in Zuid-Huila in Colombia te bepalen, met deelname van monitoringgroepen uit de lokale gemeenschap.

Gobi-beren (Ursus arctos gobiensis) zijn endemisch in het zuidwesten van Mongolië, waar nog maar slechts 31 beren rondlopen. De populatie bestaat voornamelijk uit mannetjes en is beperkt tot een gebied van ongeveer 23.600 km2, altijd in de buurt van waterbronnen. Ze hebben een extreem lage genetische diversiteit.

Om deze uiterst kwetsbare populatie te behouden, zijn meer ecologische studies nodig, zoals het identificeren van het dieet, verschuivingen in het dieet in de verschillende gebieden, en het identificeren van concurrentie met andere diersoorten om mogelijk de beperkende factoren van de populatie te kunnen begrijpen. In barre omgevingen met schaarse voedselbronnen, zoals de Gobi-woestijn, is het samenleven van carnivoren afhankelijk van de beschikbaarheid van voedsel.

Onderzoekers uit Mongolië en de VS zullen proberen belangrijke onderzoeksvragen te beantwoorden:

1) Concurreren deze soorten rechtstreeks om voedselbronnen, of leven ze naast elkaar?

2) Hoe veranderd het dieet per seizoen voor Gobi-beren en de andere carnivoren?

3) Zijn er verschillen in geslacht en individueel dieet voor Gobi-beren en andere carnivoren?

Deze studie, die sinds 2023 door Bears in Mind wordt ondersteund, zal deze vragen helpen beantwoorden en zal belangrijke ecologische basisgegevens opleveren en ook direct relevant zijn voor het beheer en de bescherming van Gobi-beren.