Home > 2019

De verspreiding van Bruine beren in de Oostelijke Balkan bestaat uit twee, momenteel met elkaar verbonden, populaties; de centrale Balkan- en de Rilo-Rhodope berenpopulatie. Gedeeld door Bulgarije en Griekenland. Met meer dan acht bekende ongevallen tussen menseen beren, waaronder één dodelijk tussen 2010-2017 en een toename van het aantal schade meldingen gerelateerd aan beren, is de regio Smolyan in Bulgarije een ‘hotspot’ geworden voor anti-beer mentaliteit. Als gevolg hiervan is er een groot risico op toename van berenstroperij.

Lokaal onderzoek heeft een ruwe schatting van de populatiegrootte opgeleverd, maar tot op heden is er geen gezamenlijke rigoureuze methode uitgevoerd om de populatie in kaart te brengen. Om de juiste beschermingsmaatregelen te nemen, is het van groot belang dat men weet hoeveel beren er zich waar bevinden.

Dit project, geleid door de Balkani Wildlife Society en ondersteund door Bears in Mind, heeft tot doel de populatiegrootte en verspreiding van Bruine beren in de Oost-Balkan te schatten met behulp van genetische analyses van meerdere bronnen zoals uit haar en poep. Het belangrijkste doel is om nauwkeurige schattingen te maken van de totale (N) en effectieve populatiegrootte (Ne) voor een van de grootste verspreidingsclusters van de Bruine beer binnen Europa.

De situatie met betrekking tot beren in gevangenschap in de Oekraïne is ernstig te noemen. In het hele land kunnen wel 400 beren onder slechte omstandigheden worden gehouden, in particulier bezit of in kleine dierentuinen. Het ongereguleerd en illegaal fokken van beren is een groot probleem. De Oekraïense partner van Bears in Mind, Eco-Halych, verzamelt gegevens over beren in gevangenschap om de omvang van het probleem goed in te schatten. Ze beheren al een klein opvangcentrum voor verschillende bruine beren die in 2016 zijn gered, in Halych Nationaal Park. Sinds 2018 is Eco-Halych betrokken bij het beheer van een opvangcentrum voor beren genaamd ‘Arden‘. Bears in Mind heeft geld beschikbaar gesteld om een operatiekamer in het opvangcentrum in te richten, zodat beren die worden binnengebracht gebitscontroles kunnen krijgen of een castratie of andere operatie kunnen ondergaan. Een grote operatietafel, een autoclaaf, operatie lampen, diverse speciale opbergkasten en andere medische apparatuur zijn aangekocht.

Bears in Mind en verschillende andere internationale dierenwelzijnsorganisaties zijn van plan nauwer samen te werken, met het verantwoordelijke ministerie in Oekraïne, om een eind te maken aan het lijden van beren in gevangenschap. Hopelijk kunnen we na de oorlog met de Russische bezetters de gezamenlijke en dringende taken m.b.t. beren in gevangenschap hervatten!

Hoewel Nepal succesvolle resultaten heeft geboekt op het gebied van soort-/natuurbehoud (denk aan de neushoorn en tijger), worden beren nauwelijks vermeld als een prioriteitsoort. Het project team van Biodiversity Conservation Society Nepal (BIOCOSNEPAL) vond eerde Aziatische zwarte beren in Annapurna Conservation Area (ACA) tot op 3.582m hoogte, een populatie van ongeveer 60 individuen in een gebied van 525km2. In dit gebied meldden verschillende gemeenschappen schade aan gewassen door beren, vooral bij maïsteelt. In de door het team uitgevoerde dieetanalyse kwam naar voren dat 84% van de poepmonsters landbouwgewassen bevatte, voornamelijk in het regenseizoen.

Beren worden gedood als direct gevolg van gewasschade. Ze worden vergiftigt, gevangen in strikken en doodgeschoten. Elk jaar raken in deze regio 10-15 mensen gewond door Aziatische zwarte beren. De schade aan gewassen en menselijke slachtoffers samen hebben de negatieve perceptie van lokale gemeenschappen ten opzichte van beren sterk vergroot in de afgelopen jaren, wat in veel gevallen heeft geleid tot dode beren. Lokale gemeenschappen, maar ook studenten / scholieren zijn zich vaak niet bewust van de ecologie en het gedrag van beren. Beren staan ook niet vermeld in de National Wildlife Damage Compensation-richtlijn voor de toekenning van overheidssteun. Er is nog veel inspanning nodig om autoriteiten, gemeenschapsleiders en natuurbeschermingsorganisaties in Nepal ertoe aan te zetten om de beren in Nepal beter te beschermen.

Het project is erop gericht om diverse lokale partijen te betrekken bij de bescherming van beren en hun habitat door het organiseren van bewustwordingscampagnes voor natuurbehoud, workshops over het behoud van beren en promotie van berentoerisme in de conflictgevoelige locaties van ACA. Dit project zorgt voor betrokkenheid van de gemeenschappen, maar hopelijk ook voor lokale budgettaire toekenning voor deze problematiek en overheidsinterventies voor het behoud van beren in Nepal.

Partner organisatie Free the Bears (FTB) heeft een gloednieuw wildreservaat van 60 hectare ontwikkeld, met als doel de regering van Laos bij te staan een einde te maken aan de berengalindustrie en de illegale handel in bedreigde diersoorten. In het Luang Prabang Wildlife Sanctuary zal o.a. een speciale ‘Cub Nursery‘ en ‘Intensive Care Unit‘ voor verweesde berenwelpen zijn. Bears in Mind heeft FTB financieel geholpen bij de bouw van deze belangrijke faciliteiten. 

Om de capaciteit voor het huisvesten en grootbrengen van geredde berenwelpen te vergroten, heeft FTB een nieuwe Cub Nursery & Intensive Care Unit ontwikkeld in hun bestaande Luang Prabang Wildlife Sanctuary. Dit onderdeel van hun berenopvangcentrum is gebaseerd op de bestaande Cub Nursery in het FTB Cambodian Bear Sanctuary, welke sinds 2013 in gebruik is. Deze nieuwe faciliteit biedt hen de mogelijkheid om nog meer weesberenjongen te ontvangen en groot te brengen op een veilige locatie, weg van bezoekers en op de site die hoogstwaarschijnlijk het levenslange huis van de beren zal zijn.

De nieuwe gebouwen hebben o.a. overnachtingsmogelijkheden voor het personeel, waardoor de nachtelijke voedingen van hele jonge beertjes veel gemakkelijker is geworden. Daarnaast een schone en steriele omgeving voor voedselbereiding en dagelijkse verzorging van welpen. Een luchtbevochtiger die wordt gebruikt voor menselijke baby’s zal worden ingebouwd voor de kleinste welpjes – essentieel in Laos, waar de temperatuur ‘s nachts snel kan dalen. Ten slotte, naarmate de welpen ouder en onafhankelijker worden, zullen op maat gemaakte speelverblijven hen in staat stellen hun bewegingsvaardigheden te ontwikkelen, zonder het risico zichzelf te verwonden.

In 2021 was het IC- en welpenrevalidatiecentrum klaar!

Schade aan bijenkorven door beren is het meest voorkomende mens-beer conflict in Slowakije, verantwoordelijk voor 29% van alle uiteindelijke betaalde compensaties voor schade door beren in de periode 2005 tot 2016. Dit negatieve aspect van beren krijgt disproportioneel veel aandacht in de media, wat leidt tot een toename van angst voor beren en de roep tot een vermindering van het aantal beren aanwakkert. Er is een sterke behoefte om te laten zien dat er levensvatbare en effectieve alternatieven zijn voor het doden of opsluiten van beren die schade veroorzaken. Het algemene doel is een harmonieus samenleven van mensen en beren. Dat is hard nodig om het voorbestaan van beren in het door mensen gedomineerde Centraal Europa te garanderen.

De project activiteiten bestaan uit het installeren en onderhouden van hoogwaardige, beerbestendige elektrische afscheidingen en een onderzoek naar de ervaringen en houdingen van de imkers. Er zullen vijf afscheidingen worden geplaatst. Controle op beer-activiteit vindt plaats door middel van cameravallen, sporenonderzoek en gesprekken met de imkers. Onder de imkers wordt ook een enquête gehouden om beter te begrijpen welke problemen zij ondervinden.

Tijdens een eerdere studie in 2012-2013 heeft het onderzoeksteam met behulp van cameravallen het markeergedrag van brilberen nabij Sumaco Biosphere Reserve in Ecuador vastgelegd. Gedurende 306 zogenaamde cameravaldagen werden 22 video’s van tenminste acht verschillende individuen gemaakt. Naast de bevindingen werden er tijdens de pilot studie ook enkele belangrijke onderzoeksbehoeften geïdentificeerd.

  • Vooralsnog blijft het onduidelijk wat nu het exacte doel is van markeergedrag bij brilberen.
  • Er is weinig tot niets bekend over de status van de lokale beerpopulatie in het studiegebied. Betrouwbare gegevens hierover dienen verzameld te worden waardoor beslissingen over management m.b.t. bescherming van beren zorgvuldig genomen kunnen worden.
  • Er is er vrijwel niets bekend over specifieke kenmerken van markeerplekken (boomsoort, kenmerken van het terrein, ruimtelijke relatie tot beer-mens conflicten) van beren in het algemeen en brilberen in het bijzonder.

In het huidige project gaat het onderzoeksteam deze aspecten nader bekijken a.d.h.v. cameravallen en het in kaart brengen van berenspoordata (krabsporen, uitwerpselen, haarmonsters etc.) in twee gebieden in Ecuador (Province Napo in het noorden – onderzoeksgebied 1, Province Zamora Chinchipe in het zuiden – onderzoeksgebied 2) tussen 2016-2020. Daarnaast is het doel om een database aan te leggen van genetisch materiaal (haar en poep) van brilberen. Een dergelijke database is erg belangrijk voor zowel lokale als internationale onderzoeksdoeleinden (populatie genetica, isotoop analyses, vegetatie onderzoek etc.) en bevordert samenwerking tussen verschillende groepen. Daarnaast geven de video opnames van de cameravallen inzicht in bijzonder beergedrag, zelfs voor de wetenschap nieuw gedrag voor beren, waarbij de beer de specifieke markeerboom met zijn klauwen krabt en schuurt, waarna hij/zij de geur van de boom systematisch in de vacht van zijn kop wrijft. Meer over het gedrag volgt zodra dit verder door de onderzoekers geanalyseerd is. Hoe meer er over deze soort bekend wordt, hoe beter de brilbeer (en soorten in zijn directe leefgebied) effectief beschermd kunnen worden!

Georgië heeft een groot probleem met beren in gevangenschap. Bears in Mind en NACRES werken al jaren naar een oplossing. Tot op heden is er zoveel mogelijk informatie over de beren en hun eigenaar verzameld in een centrale database. De eigenaren van de beren kregen tijdens een bezoek advies over verbetering van voedsel, huisvesting, gezondheid en verzorging. Ook werd gecontroleerd of de eigenaar in het bezit is van de juiste vergunning om de beer te mogen houden. Dit bleek vaak niet het geval. De eigenaren van de ‘kooiberen’ zijn voor hun inkomsten niet direct afhankelijk van de beren. Het lijkt erop dat de beer voor hen een soort statussymbool vormt.

In 2016 is voor de 4e keer sinds eind jaren 90 een inventarisatie gemaakt van de beren in gevangenschap in Georgië. Alle informatie is verzameld en ge-update in de database. Sinds de laatste inventarisatie in 2013 zijn diverse beren van eigenaar veranderd en sommige beren zijn helaas verdwenen of overleden. Vooralsnog is het de samenwerkende partijen niet gelukt om een opvangcentrum voor al deze beren te bouwen. Veelal vanwege de instabiele politieke situatie.

In 2007 zijn drie beren (Igor, Duuk en Diesel) uit een gesloten dierentuin nabij de hoofdstad Tbilisi, naar Het Berenbos in Rhenen gebracht. Deze actie heeft veel media aandacht getrokken en veel positieve reacties uit het hele land teweeggebracht. Maar helaas bleek het op lange termijn niet genoeg.

Sinds 2019 werkt Bears in Mind samen met lokale partner SEED in een nieuwe bewustwordingscampagne. In de hoop een definitieve oplossing te vinden voor de vele beren in gevangenschap.

Sinds 2002 heeft het Balikpapan-district in het Zuidoosten van Kalimantan op Borneo de Maleise beer uitgeroepen tot mascotte. Doel is om deze soort beter te kunnen beschermen. Dit heeft er o.a. toe geleid dat er betere bescherming kwam van het laatste stuk primair bosgebied in het district waar nog een populatie Maleise beren leeft (het Sungai Wain bos). Daarnaast heeft het tot meer en positieve bewustwording bij de lokale bevolking geleid. Het educatiecentrum heeft o.a. ook een berenverblijf wat voor een groot deel omringd is door een verhoogde brug. Vanaf hier kunnen bezoekers de zes beren zien spelen, klimmen en graven. Lokale gidsen zijn speciaal opgeleid om de bezoekers van informatie te voorzien. Er komen gemiddeld zo’n 70.000 bezoekers per jaar om te leren over beren!

Bezoekers leren van alles over beren via beschilderde panelen, schilderijen, beelden van beren en interactieve informatiedisplays. Al het educatiemateriaal is handgemaakt door lokale kunstenaars. Bears in Mind heeft in de beginjaren (vanaf 2004) regelmatig geïnvesteerd in de bouw van het centrum en haar educatieve middelen.

De Maleise beer (of Honingbeer) is een beschermde diersoort in Indonesië, maar de wetshandhavers nemen het vaak niet zo nauw. Doordat nog steeds enorme stukken natuurlijk bos worden omgezet in bijvoorbeeld palmolie plantages of op onverantwoorde wijze worden omgehakt, raken beren (en heel veel andere wilde dieren) hun leefgebied kwijt. In hun zoektocht naar eten komen ze soms in bewoonde gebieden aan de rand van bossen of ze worden gedood omwille van hun gal wat gebruikt wordt in Traditionele (Chinese) Medicijnen. De jongen worden gevangen genomen om als huisdier te dienen tot ze te groot (en te gevaarlijk) zijn geworden en de eigenaar het dier verwaarloosd of erger…

Een greep uit de meest recente financiële steun van Bears in Mind:

1) Diverse educatie materialen ontwikkeld en geprint;

‐ Ontwerp en productie van het nieuwe honingberen activiteiten boekje;
‐ Herdrukken van het honingberen boekje welke wordt uitgedeeld aan bezoekers van het centrum;
‐ Productie van diverse honingbeer promotie materialen;

2) Onderhoud en reparatie aan de bezoekersbrug van het educatiecentrum en de verblijven van de honingberen;

3) Het trainen van gidsen die bezoekers op een educatieve toer door het centrum nemen.

In 2023 zullen we onze financiële steun verder opvoeren om de hoognodige renovatie van het gehele centrum en het berenverblijf te helpen realiseren.

Lees meer hier: https://www.beruangmadu.org/

Hoe het allemaal begon…
Het plan en de behoefte om iets fundamenteels te betekenen voor de vele in gevangenschap levende beren in Europa, is meer dan 30 jaar geleden ontstaan. In 1990 kreeg Ouwehands Dierenpark van de Europese Commissie de opdracht een plan op te stellen voor de huisvesting van een aantal in gevangenschap levende (ex-dans)beren uit Griekenland en Turkije. Die zouden in beslag worden genomen na een wetswijziging. Het gebruik van dansberen als straatvermaak werd destijds niet alleen in Griekenland verboden, maar kort daarop ook in Turkije. In de jaren die volgden (meer dan 200 beren moesten worden herplaatst), werden in bovengenoemde landen twee grote berenopvangcentra gebouwd en werden vele tientallen beren gered.

Maar er waren nog meer beren die een nieuw thuis nodig hadden, waaronder drie blinde dansende beren uit Turkije. Volgend op het eerste verzoek van de Europese Commissie, kon Ouwehands Dierenpark eindelijk aan dit verzoek voldoen met de start van de ontwikkeling van Het Berenbos. Een toevluchtsoord voor mishandelde bruine beren, opdat deze getraumatiseerde dieren een waardig bestaan konden krijgen. Er moest een aparte stichting worden opgericht om dit berenopvangcentrum te beheren, en de International Bear Foundation werd gesticht toen de eerste fase van dit speciale project in april 1993 voltooid was. Inmiddels kregen de eerste twee beren, Geert & Trudy die al in de dierentuin woonden, toegang tot het nieuwe bosrijke verblijf. Spoedig gevolgd door Mackenzie & Nelly, maar ook eenzame Jo uit de berenkuil van Maastricht vond in Het berenbos een veilig thuis. Inmiddels werden er nog drie beren ‘aangemeld’: Russische circusberen Battir & Mascha en verwaarloosde Duitse berin Niki. Daarna konden ook eindelijk de drie blinde Turkse beren Bora, Koröglû en Fiona gered en geïntroduceerd worden in hun nieuwe definitieve thuis.

In de vele jaren daarna heeft de stichting meerdere namen gehad, maar sinds 2016 opereren ze onder de naam ‘Bears in Mind’. Bears in Mind is een gerenommeerde organisatie binnen de ‘berenwereld’ en is lid van verschillende netwerkorganisaties zoals de IUCN (World Conservation Union), EAZA (European Association of Zoos & Aquaria), EARS (European Alliance of Rescue Centers & Sanctuaries) en de IBA (International Association for Bear Research & Management).

Het Berenbos – een begrip!
Al 30 jaar biedt Het Berenbos een veilig thuis voor (tot nu toe – 2023) in totaal 34 bruine beren. Beren kwamen van circussen, privécollecties, theaters, de filmindustrie, erbarmelijke dierentuinen tot beren die naast een restaurant of tankstation werden gehouden. Helaas worden beren in gevangenschap gevonden onder veel gruwelijke en vaak beschamende omstandigheden. Sinds november 2022 leven er 11 beren in Het Berenbos: drie van een voormalig fokstation in Bulgarije, drie uit het door oorlog verscheurde Oekraïne waar ze tot hun redding naast een restaurant en een kleine kinderdierentuin werden gehouden, twee beren komen uit een gesloten dierentuin in Georgië, één uit een theater in Rusland waar de beer zijn trainer doodde voordat hij gered werd, één beer uit particulier bezit in Bosnië Herzegovina en één kwam uit Zweden waar ze werd gehouden als speelkameraadje voor een ijsbeerwelp die op het zee-ijs was gevonden en uiteindelijk kwamen beide beren samen in Ouwehands Dierenpark terecht.

De beren leven samen met een kleine roedel van vier wolven. Deze dieren worden in deze natuurlijke omgeving bij elkaar gehouden als een manier om de wilde situatie na te bootsen. De interactie tussen wolven en beren stimuleert het natuurlijke gedrag van beide soorten, hier hebben beide soorten baat bij. Er zijn nooit ernstige conflicten. De wolven krijgen meestal vlees, terwijl de beren slechts kleine hoeveelheden vlees eten als onderdeel van hun zeer gevarieerde seizoensdieet, gebaseerd op wat ze in het wild zouden vinden. Bears in Mind introduceerde het Natural Feeding Program in 1999 en in het eerste jaar was er al een groot verschil merkbaar in het gedrag van de beren, waarbij velen van hen voor het eerst in winterslaap gingen! Dit was een duidelijk teken dat het natuurlijke gedrag van deze getraumatiseerde dieren kon worden hersteld als de juiste ‘tools’ en zorg werden geboden. Het Berenbos is 20.000m2 groot, heeft een grote vijver waar de beren kunnen drinken/zwemmen/afkoelen en spelen, met een waterval. Het maakt deel uit van het omliggende natuurlijke bos dat grenst aan de dierentuin en heeft 11 kunstmatige holen en twee kleine houten hutjes waar de beren kunnen schuilen voor het weer of waarin ze kunnen overwinteren. Voordat bezoekers Het Berenbos betreden, loopt men door ‘Karpatica‘. Een serie gesimuleerde gevels van huizen in Roemeense stijl met informatief en interactief educatief materiaal voor jong en oud. Over de biologie en ecologie van beren in het algemeen, bedreigingen voor beren en hun leefomgeving en natuurlijk over Bears in Mind en hun projecten over de hele wereld.

Omdat Het Berenbos onderdeel is van de algemene wandelroute door Ouwehands Dierenpark, kunnen jaarlijks bijna een miljoen bezoekers de beren bekijken en leren over beren! Dit biedt Bears in Mind een unieke en enorme kans om bezoekers te bereiken en hen deel te laten uitmaken van de missie: een betere wereld creëren waar beren en mensen vreedzaam naast elkaar kunnen leven.

Hoewel bruine beren in Albanië beschermd zijn bij wet, worden er veel wilde beren gestroopt en is controle hierop nihil. Ook is het houden van beren in gevangenschap verboden. Uit onderzoek van partner organisatie PPNEA in 2011 bleek dat er 28 beren onder erbarmelijke omstandigheden gehouden werden. Zwakke handhaving en een hoge mate van corruptie in het land zorgden ervoor dat de populatie wilde beren steeds verder afnam. Recente schattingen gemaakt door de LCIE (Large Carnivore Initiative for Europe) variëren tussen de 180-200 wilde beren in Albanië.

Hoewel er in Albanië op diverse plekken openlijk beren worden gehouden bij restaurants en cafés, blijkt uit een enquête uitgevoerd door PPNEA dat de meeste mensen dit sterk afkeuren. Volgens hen gebruiken ze de beren niet om klanten te trekken. De eigenaren willen er dus kennelijk geen geld mee verdienen! Maar wat is dan wel de motivatie om berenjongen voor veel geld van een stroper te kopen en het risico te lopen op een boete omdat het houden van beren illegaal is? Om over de kosten voor jarenlange zorg voor een beer nog maar niet te spreken! Mogelijk worden beren gehouden als statussymbool en hebben de eigenaren connecties met de onderwereld. Dit zijn vermoedens. De werkelijke factoren moeten worden onderzocht, te meer omdat het aantal beren dat onder dergelijke omstandigheden gehouden wordt, toeneemt. Met alle gevolgen voor de wilde populatie!

Update 2022
De afgelopen tien jaar zijn alle restaurantberen uit Albanië naar buitenlandse opvangcentra en dierentuinen gebracht. De laatste officiële ‘restaurantbeer’ Mark, werd begin december 2022 gered door stichting Vier Voeters, en overgebracht naar het Oostenrijkse opvangcentrum voor beren in Arbesbach.

Het is de Albanese overheid zelf niet gelukt om een opvangcentrum op te zetten, ondanks jarenlange campagne van verschillende internationale organisaties. De beren werden dus aan hun lot overgelaten, wat diverse dierenwelzijnsorganisaties niet lieten gebeuren.