Home > Ecuador

Andesbeer, het conflict over territorium’ is een documentaire film over de Brilbeer, een bedreigde en endemische diersoort uit de tropische Andes van Zuid Amerika. De Brilbeer is één van de meest fascinerende diersoorten van Ecuador. Zijn aanwezigheid is de afgelopen decennia bekender geworden vanwege de verkleining van zijn leefgebied en de daaruit voortvloeiende groeiend aantal conflicten met lokale gemeenschappen. Landbouw en veeteelt bedreigen hun territorium en het filmteam wil hun verhaal vertellen om bij te dragen aan de bescherming van deze bedreigde diersoort. Het team wil de realiteit van de Brilbeer in het Metropolitan District van de hoofdstad Quito (DMQ) en in de provincie Pichincha laten zien, de ecologie en biologie, het conflict met de lokale gemeenschappen, de inzet van publieke en private organisaties voor het behoud ervan, en het onderzoekswerk naar deze soort van Santiago Molina tonen, met een sterke focus op burgerwetenschap (citizen science).

Het team heeft met deze documentaire film vijf doelstellingen:

– Onthul de realiteit over de Brilbeer in de provincie Pichincha en de DMQ. Het team wil de gevolgen van menselijk gedrag op het milieu blootleggen, via alle actoren en partijen die betrokken zijn, in het DMQ en de verschillende nabijgelegen ecosystemen waar de Brilbeer leeft.

– Om te laten zien dat het conflict over het territorium van de Brilbeer niet alleen tussen mensen en beren gaat, maar ook tussen mensen en natuurlijke hulpbronnen.

– Een documentaire maken vanuit een wetenschappelijke invalshoek en niet louter contemplatief en geïdealiseerd.

– Het voorstellen van manieren voor samenleven tussen beren en mensen, door middel van milieueducatie (conservation education). Het team is van mening dat het sensibiliseren van de bevolking die samenleeft met de beer acceptatie en co-existentie in hetzelfde territorium mogelijk zou kunnen maken.

– Ten slotte wil het team de bescherming van deze emblematische soort van Ecuador aanmoedigen, door middel van milieueducatie, wetenschappelijke verspreiding van data en steun voor de ontwikkeling van overheidsbeleid dat deze soort beschermt en het behoud bevordert.

In Ecuador wordt de Brilbeer (Tremarctos ornatus) geclassificeerd als een bedreigde diersoort. Bedreigd door verlies en versnippering van leefgebieden en conflicten tussen mens en beer. Beren kennen geen grenzen en gebruiken, indien dit geschikt voor ze is, ook privéland (ranches) waar ze kunnen worden gedood vanwege conflicten met mensen en hun vee. Als zodanig moeten particuliere landeigenaren en lokale gemeenschappen worden betrokken bij het behoud van beren om gefragmenteerde en voor beren potentieel gevaarlijke landschappen met elkaar te verbinden.

Dit door Bears in Mind gefinancierde project, uitgevoerd door onderzoekers verbonden aan de USFQ, richt zich op de bescherming van een voorheen niet-bestudeerde populatie Brilberen in de hooglanden van Noord Ecuador. Hier zijn onlangs, in een eerste onderzoek met cameravallen, ongeveer 25 individuen geïdentificeerd. Conflicten tussen beren en vee zijn waarschijnlijk de belangrijkste bedreiging voor beer in dit gebied. Het project zal verschillende bemiddelings-/preventie activiteiten uitvoeren in boerderijen en gebieden die in het verleden conflicten hebben gemeld en die ook zijn geïdentificeerd door middel van een eerder evaluatieproces over menselijke percepties en aanwezigheid van beren in het territorium. Deze activiteiten omvatten verschillende manieren om het beheer van vee te verbeteren, van elektrische afrasteringen tot veilige en permanente watervoorziening voor vee, zodat ze minder ver zwerven op zoek naar water.

Tijdens een eerdere studie in 2012-2013 heeft het onderzoeksteam met behulp van cameravallen het markeergedrag van brilberen nabij Sumaco Biosphere Reserve in Ecuador vastgelegd. Gedurende 306 zogenaamde cameravaldagen werden 22 video’s van tenminste acht verschillende individuen gemaakt. Naast de bevindingen werden er tijdens de pilot studie ook enkele belangrijke onderzoeksbehoeften geïdentificeerd.

  • Vooralsnog blijft het onduidelijk wat nu het exacte doel is van markeergedrag bij brilberen.
  • Er is weinig tot niets bekend over de status van de lokale beerpopulatie in het studiegebied. Betrouwbare gegevens hierover dienen verzameld te worden waardoor beslissingen over management m.b.t. bescherming van beren zorgvuldig genomen kunnen worden.
  • Er is er vrijwel niets bekend over specifieke kenmerken van markeerplekken (boomsoort, kenmerken van het terrein, ruimtelijke relatie tot beer-mens conflicten) van beren in het algemeen en brilberen in het bijzonder.

In het huidige project gaat het onderzoeksteam deze aspecten nader bekijken a.d.h.v. cameravallen en het in kaart brengen van berenspoordata (krabsporen, uitwerpselen, haarmonsters etc.) in twee gebieden in Ecuador (Province Napo in het noorden – onderzoeksgebied 1, Province Zamora Chinchipe in het zuiden – onderzoeksgebied 2) tussen 2016-2020. Daarnaast is het doel om een database aan te leggen van genetisch materiaal (haar en poep) van brilberen. Een dergelijke database is erg belangrijk voor zowel lokale als internationale onderzoeksdoeleinden (populatie genetica, isotoop analyses, vegetatie onderzoek etc.) en bevordert samenwerking tussen verschillende groepen. Daarnaast geven de video opnames van de cameravallen inzicht in bijzonder beergedrag, zelfs voor de wetenschap nieuw gedrag voor beren, waarbij de beer de specifieke markeerboom met zijn klauwen krabt en schuurt, waarna hij/zij de geur van de boom systematisch in de vacht van zijn kop wrijft. Meer over het gedrag volgt zodra dit verder door de onderzoekers geanalyseerd is. Hoe meer er over deze soort bekend wordt, hoe beter de brilbeer (en soorten in zijn directe leefgebied) effectief beschermd kunnen worden!